Seksueel getint alibi geloofwaardiger als je er eerst over liegt


27 mei 2016

Wanneer je verdacht wordt van een misdrijf, kun je maar beter eerst over je alibi liegen, om vervolgens later toe te geven dat je in gezelschap verkeerde van een buitenrelationele geliefde: dat is zelfs nog geloofwaardiger dan wanneer je dit `seksueel getinte' alibi meteen noemt. Dat vond
rechtspsycholoog Ricardo Nieuwkamp tijdens zijn onderzoek naar alibi's. Hij voert zijn project uit aan de Universiteit Maastricht met financiering uit de Vrije competitie van NWO.

Armoedig hotel in regenachtig straatbeeld Foto: flickr commonsFoto: flickr commons

Een alibi is de claim van een verdachte dat hij of zij een vermeend misdrijf niet kan hebben gepleegd omdat de verdachte op de tijd van het delict ergens anders was. In Nieuwkamps studie werd de combinatie onderzocht van een `seksueel getint' alibi en het al dan niet veranderen van het alibi.
Uit de resultaten van eerder onderzoek was namelijk gebleken dat een `seksueel getint' alibi geloofwaardiger is, en dat zodra de verdachte van alibi verandert, dit altijd gepaard gaat met een daling van die geloofwaardigheid.

Uit de huidige studie blijkt dat een verandering in het alibi tot meer aannemelijkheid kan leiden als er een verklaring voor is. Bijvoorbeeld: de verdachte die over zijn oorspronkelijke alibi liegt omdat hij zich schaamt over zijn verblijf bij zijn minnares, maar later wel schoon schip maakt
door de ware toedracht te vertellen.

Vergissing of bewuste leugen...

Nieuwkamp selecteerde 150 deelnemers (waaronder 37 mannen) tussen 18 en 74 jaar die allen een fictief misdrijfverhaal voorgeschoteld kregen. De `verdachte' vertelde meteen het ware alibi of vertelde eerst een onwaar alibi en pas tijdens het volgende verhoor het ware. De helft van de deelnemers
aan de proef kreeg als `waar' alibi een seksueel getint alibi voor ogen en de andere helft een niet-seksueel getint alibi. Tot slot kregen de deelnemers nog de reden waarom de verdachte in eerste instantie een onwaar alibi had genoemd: dat was of een vergissing of een bewuste leugen geweest.

Nieuwkamp: `We vroegen aan de deelnemers om de geloofwaardigheid te bepalen van dat alibi en vergeleken die scores tussen de verschillende groepen. Het resultaat was dat de geloofwaardigheid toenam als de verdachte zijn oorspronkelijk alibi veranderde in een verblijf in een hotel bij zijn
minnares. Sterker nog: als de verdachte meteen verklaarde dat hij bij zijn minnares was, werd dat alibi als minder geloofwaardig beschouwd dan wanneer hij er eerst over loog. Dat effect was groter dan wanneer het eerste alibi berustte op `een vergissing'.'

En dat is al met al een nieuwe vondst: niet iedere verandering in het alibi heeft een negatief effect op de geloofwaardigheid ervan, zoals voorheen werd aangenomen.

Meer informatie

Ricardo Nieuwkamp (1987) voert promotieonderzoek uit binnen het project `What is your alibi? The characteristics of alibis' aan Maastricht University, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Strafrecht en Criminologie, met financiering uit de Vrije competitie van NWO, onder supervisie van prof. dr.
Peter J. van Koppen en dr. Robert Horselenberg.

Nieuwkamp werkt als onderzoeker aan de Katholieke Universiteit Leuven, Leuvens Instituut voor Criminologie. Het artikel `A Lie and a Mistress: On Increasing the Believability of Your Alibi' verscheen onlangs in het tijdschrift Psychiatry, Psychology and Law.

* Project in projectendatabase

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bron: NWO