`Should we stay or should we go': Groot-Brittannie en de EU
22 juni 2016
Den Haag
23 juni spreekt het Britse volk zich uit over het lidmaatschap van de Europese Unie. Het Verenigd Koninkrijk en de EU hebben al decennialang een moeizame relatie. En dit referendum is niet het eerste.
De verhouding tot Europa
Sinds 1973 zijn de Britten lid van de Europese Unie. Zowel in de aanloop van het lidmaatschap als in de jaren daarna is het Verenigd Koninkrijk uitermate kritisch tegenover verregaande Europese integratie. Of dit moeizame `huwelijk' uiteindelijk leidt tot een `Brexit' zal uit het referendum
blijken.
Lange aanloop
In de jaren vijftig zien de Britten af van deelname aan de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de EU, omdat ze meer economische voordelen in het Britse Gemenebest dan in een verenigd Europa zien. Als ze zich later bedenken, ligt de Franse president Charles de Gaulle tot
twee keer toe dwars. Hij blokkeert de Britse toetreding tot de EEG omdat hij met de Britten in de EEG een toenadering tot de Verenigde Staten vreest. Als De Gaulle van het politieke toneel is verdwenen, doet de Britse conservatieve premier Edward Heath een nieuwe poging tot toetreding, hij
hoopt met het lidmaatschap het slechte Britse economische tij te keren.
Onderhandelingen en heronderhandelingen
In 1970 beginnen de onderhandelingen die moeizaam verlopen. Toch wordt het Verenigd Koninkrijk samen met Ierland en Denemarken op 1 januari 1973 lid van de EEG. Niet iedereen is gelukkig met de voorwaarden en bovendien blijft de economische crisis van de Britten aanhouden. De Labourpartij
stelt bij de verkiezingen van 1974 heronderhandelingen en een referendum in het vooruitzicht.
Referendum 1975
In tegenstelling tot nu, is tot in de jaren 80 de Britse Labourpartij en niet de Conservatieve partij de grootste Europa-scepticus. Op 5 juni 1975 spreken de Britten zich voor de eerste keer in een referendum uit over het lidmaatschap van de EEG. Een ruime meerderheid is voorstander van het
Britse EEG-lidmaatschap en het Verenigd Koninkrijk blijft binnen de Europese familie. Maar de Britse twijfels blijven. In de jaren 80 viert het Euroscepticisme onder premier Margaret Thatcher hoogtijdagen.
Toekomst
De toekomstscenario's van de voor- en tegenstanders van een Brexit buitelen de laatste maanden over elkaar heen. Hoe het referendum ook uitpakt, Europa en Groot-Brittannie zullen opnieuw moeten gaan onderhandelen over de ontstane situatie. De kans dat een moeizaam huwelijk uitloopt op een
eenvoudige scheiding of een gelukkiger voortzetting van de relatie is in beide gevallen klein te noemen.
Nationaal Archief
2.19.109 Europese Beweging in Nederland, inv.nrs. 852, 906-908, 1156