Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming bepleit betere zorg voor gestoorde en verslaafde gedetineerden
De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming oordeelt dat de zorg aan gedetineerden met een ernstige psychische stoornis en/of verslaving kan en moet worden verbeterd. Omdat dergelijke stoornissen vaak de oorzaak van delicten zijn, is het niet alleen menselijk gezien belangrijk om goede zorg te bieden, maar ook vanuit het oogpunt de samenleving beter te beveiligen. Goede zorg kan recidive terugdringen.
Het aantal gedetineerden met een ernstige psychische stoornis of verslaving groeit. Ongeveer de helft van de gedetineerden heeft een verslavingsprobleem. Zes procent heeft een vorm van psychose, tien tot vijftien procent lijdt aan andere stoornissen, zoals depressiviteit en persoo nl ijkheidsstoornissen. Bij velen is sprake van een combinatie van problematiek.
De Raad - tot oktober 2006 toezichthouder op het gevangeniswezen – constateerde in onderzoek tussen 2004 en 2006 dat de zorg kwalitatief en kwantitatief te kort schiet. De bevolking van de bijzondere afdelingen in het gevangeniswezen is vergelijkbaar met die van psychiatrische inrichtingen. De deskundigheid in de inrichtingen is daar echter niet op toegerust. Het afdelingspersoneel bestaat niet uit psychiatrisch verpleegkundigen en een psychiater is beperkt inzetbaar. Ook de diagnostiek en de informatieoverdracht zijn onvoldoende. De mogelijkheden om (ex-)gedetineerden buiten de gevangenis te laten behandelen, worden weinig gebruikt. Door deze tekortkomingen komen veel gedetineerden in de samenleving terug zonder dat er iets aan hun stoornis is gedaan.
In aansluiting op de toezichtbezoeken verzamelde de Raad informatie bij het openbaar ministerie, forensische behandelcentra en de reclassering. Er zijn kansrijke initiatieven voor zorg en behandeling, zowel voor preventief gedetineerden als bij wijze van voorwaardelijke straf. Maar de omvang van deze initiatieven is nog zeer beperkt.De aanbevelingen van de Raad zijn:
- breng de zorg aan gedetineerden met een psychische stoornis of een verslaving op hetzelfde niveau als in de vrije samenleving;
- verbeter de kwaliteit en de kwantiteit van de op zorg gerichte deskundigheid in de inrichtingen en realiseer een structureel aanbod van geestelijke gezondheidszorg in de inrichtingen;
- onderzoek de gedetineerde direct na binnenkomst in de gevangenis op de aanwezigheid van een psychische stoornis en/of een verslaving;
- realiseer zorg voor verslaafde gedetineerden in een drugsvrije omgeving en bied uitsluitend interventies met een aangetoond recidiveverminderend effect;
- verbeter de continuïteit in de zorg en verbeter de doorstroming uit de gevangenis naar de psychiatrie en de verslavingszorg en de mogelijkheden voor ambulante nazorg; maak hiertoe beter gebruik van de bestaande (civielrechtelijke) wettelijke mogelijkheden;
- stel een acceptatieplicht in voor zorginstellingen en laat een centraal orgaan van deskundigen van de betrokken ministeries de plaatsing van (ex-)justitiabelen in zorginstellingen regelen;
- geef de reclassering meer deskundigheid en armslag om de opvang voor justitiabelen met een stoornis of verslaving al tijdens de preventieve hechtenis inhoud te kunnen geven.