Verenigingsraad van VluchtelingenWerk Nederland
Dames en heren,
Allereerst wil u van harte danken voor de uitnodiging om hier op deze dag, Wereld Vluchtelingendag, bij u aanwezig te mogen zijn. Vandaag wordt over de hele wereld stil gestaan bij de vele mensen, die op de vlucht zijn voor oorlogsgeweld, of die persoonlijk worden vervolgd wegens hun politieke of andere overtuiging, hun ideeën of hun geaardheid, of die om andere redenen hun land verlaten.
Ik vind het heel belangrijk dat we hierbij stilstaan. Ik vind het vooral belangrijk om vooruit te kijken, naar wat we alleen kunnen en doen. Zeker in deze tijd, waarin veel mensen klagen over alles wat er mis is in Nederland, is het goed om ons te realiseren dat er heel veel mensen zijn die het veel slechter hebben dan wij. En ook over hoe goed we het hebben. Zonder dat zij hier iets aan kunnen doen, maar puur omdat zij op een andere plek zijn geboren. Of te maken hebben gehad met bijvoorbeeld gewapende conflicten. Wij mogen deze mensen niet aan hun lot overlaten; en de mensen die werkelijk voor hun leven te vrezen hebben, moeten hier altijd welkom zijn. En als ze hier dan komen, moeten we hen goed opvangen en de aandacht geven die ze verdienen. De medewerkers en vrijwilligers van VluchtelingenWerk Nederland geven invulling aan dit moeilijke werk en ik ben u hier dan ook zeer dankbaar voor.
U bent niet alleen een barmhartige, maar ook een vakkundige organisatie waarmee het prettig samenwerken is. Een goed voorbeeld hiervan is de recente totstandkoming van de Regeling. Hier zijn verschillende organisaties om de tafel gebracht om samen tot een regeling te komen die recht doet aan de belangen van de verschillende partijen. Ik ben apetrots op het bereikte resultaat. En ik ben apetrots op de manier waarop dat resultaat bereikt is.
In samenwerking met alle partijen zullen we proberen deze Regeling zo spoedig mogelijk goed uit te voeren. Ook hierin is de inzet van de medewerkers van VluchtelingenWerk Nederland essentieel. U heeft door uw werk veel contact met de asielzoekers die onder de Regeling vallen. En veel vragen zullen bij u terecht komen. Bij het ministerie van Justitie is er de bereidheid om informatie met u te delen. Daarnaast is het voor de mensen die een vergunning zullen ontvangen belangrijk dat zij zo snel mogelijk volwaardig deel kunnen uitmaken van de Nederlandse samenleving. Ik hoop dan ook dat ik Vluchtelingenwerk aan mijn zijde vind bij de uitvoering van de regeling. Dan denk ik aan het begeleiden van mensen die binnen de regeling vallen zodat Nederland daadwerkelijk een ‘Welkom thuis’ wordt. Maar dan hoop ik ook op constructieve samenwerking waar het gaat om het goed begeleiden van mensen die niet binnen de regeling vallen en die terug zullen moeten keren.
Zoals u allen weet, heeft de UNHCR net nieuwe cijfers uitgebracht en die liegen er niet om: het wereldwijde aantal vluchtelingen is met 14 procent gegroeid tot bijna 10 miljoen, het hoogste niveau sinds 2002. Het aantal ontheemden, die binnen eigen land op de vlucht zijn, is nog veel hoger: ongeveer 24,5 miljoen.
Een deel van deze mensen zoekt uiteindelijk bescherming in Nederland en vraagt asiel aan. Dit moeten we zorgvuldig onderzoeken om al dan niet gerechtvaardigde aanvragen voor een asielvergunning van elkaar te kunnen onderscheiden. En dat stelt ons altijd voor dilemma’s. Ook ik, als verantwoordelijk bewindspersoon voor het asielbeleid, zal daarmee te maken krijgen. Wat zeg ik, daar heb ik al mee te maken!
Het zal u niet ontgaan zijn: dit kabinet heeft net 100 dagen overlegd met de samenleving, wat heeft geleid tot nieuwe beleidsplannen. Maar er is ook hard gewerkt. En dan heb ik het niet alleen over de regeling, we hebben meer gedaan!
Allereerst hebben we voorgesteld de mogelijkheid tot werken voor asielzoekers te verruimen van 12 weken naar 24 weken; een wens die door VluchtelingenWerk al vaak is geuit. Daarnaast zijn de mogelijkheden om stage te lopen voor studerende asielzoekers uitgebreid.
Ook op regulier gebied zijn er verbeteringen: er komt een speciale procedure voor wetenschappelijk onderzoekers. Gezinsleden van kennismigranten kunnen nu ook via de versnelde kennismigrantenprocedure worden toegelaten. En de zoektijd voor buitenlandse studenten om van studie naar werk te gaan is verlengd tot 1 jaar en een lagere inkomensgrens.
Zoals u weet, heeft het vorige kabinet in de beleidsnotitie “Naar een Modern Migratiebeleid” uiteengezet hoe Nederland in de toekomst wil omgaan met de verschillende soorten migranten. Nadat er jarenlang vooral is ingezet op indamming van ongewenste migratie, zijn we een nieuwe weg ingeslagen. Let wel: dit blijft onze aandacht krijgen. Maar de tijd is nu wel rijp om te kijken of we gewenste vormen van migratie, selectief, ook kunnen faciliteren. Dat is goed voor de migranten, maar ook goed voor ons en onder de juiste voorwaarden kan het goed zijn voor de landen van herkomst. Ik wil daarom de komende jaren een serieuze verkenning doen naar de mogelijkheden van circulaire migratie. [Dat wil zeggen: tijdelijke migratie bijvoorbeeld met het oog op kennis of arbeid.] We zouden dit samen moeten doen met de andere EU-lidstaten, bijvoorbeeld in de vorm van partnerschappen met derde landen. Want dan kan het echt wat betekenen. Ik wil dan ook graag een pilot opstarten met een Afrikaans land om te zien wat er kunnen doen als we afspraken maken over terugkeer aan de ene kant en immigratie aan de andere kant. Ik ben hier niet naïef over: we zullen goed moeten kijken hoe we dit invullen en hoe we de tijdelijkheid van dit soort migratie kunnen garanderen. Maar als dat zou lukken, zie ik belangrijke mogelijkheden voor de toekomst. Zo zou de druk kunnen worden verminderd op die vormen van ongewenste migratie die ik net noemde, zoals illegale migratie of het misbruik van de asielprocedure om economische motieven. Hiervoor is de samenwerking op Europees niveau zeer nodig. Niet alleen op dit punt, maar ook bijvoorbeeld met wat er nu gebeurt in Irak. De invulling van het Moderne Migratiebeleid zal de komende tijd mijn volle aandacht hebben.
Een ander aspect waar ik op wil inzetten is de positie van kinderen in het vreemdelingenbeleid. Kinderen zijn kwetsbaar en daarom moeten we uitermate zorgvuldig met ze omgaan. Dit plaatst ons voor een dilemma bij uitstek: kinderen die aan onze zorg en bescherming zijn toevertrouwd, moeten we zo goed mogelijk behandelen. Maar wat als dat betekent dat er nog méér kinderen in een kwetsbare positie worden gebracht? De uitdaging is hier om de knelpunten weg te nemen, zonder in oude, onwenselijke situaties te vervallen. Bijvoorbeeld dat onverantwoordelijke ouders en mensensmokkelaars misbruik maken van de AMV-procedure. Op de zeer korte termijn wil ik vooral kijken hoe we om moeten gaan met kinderen in vreemdelingenbewaring. Ik ben vanmiddag nog op bezoek geweest bij SAMAH, de stichting voor Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers om hierover te praten met de jongeren zelf. Deze input en ook alle andere gesprekken zal ik betrekken bij de vorming van nieuw beleid.
Ook zullen we de hele asielprocedure tegen het licht houden. De Commissie Scheltema heeft in haar evaluatierapport over de Vreemdelingenwet 2000 aanbevelingen gedaan. De komende tijd wil ik aandacht besteden aan deze aanbevelingen en kijken waar we de asielprocedure kunnen verbeteren.
Het opvangbeleid zal worden bekeken. Hierbij gaat het vooral om de vraag welke groepen opgevangen moeten worden en welke voorzieningen zij dienen te ontvangen. Zo kijk ik ook naar de 28-dagen-termijn en de mogelijkheden om mensen die meewerken langer opvang te bieden in de onderdaklocatie.
Tenslotte komt het terugkeerbeleid aan de orde. Het feit dat we nu een Regeling hebben voor oude asielzoekers, betekent niet dat iedereen van nu af aan zomaar tot Nederland zal worden toegelaten. Die verwachting is ook nooit gewekt. Mensen die na het doorlopen van de procedure geen aanspraak hebben op verblijf, moeten ons land dan ook weer verlaten. Een effectief terugkeerbeleid is de sluitsteen van het toelatingsbeleid. We hebben reeds een eerste beleidsverkenning uitgevoerd van het terugkeerbeleid en zullen de resultaten hiervan uitwerken. Op dit altijd weerbarstige terrein is de nieuwe dienst, de Dienst Terugkeer & Vertrek, gestart met haar werkzaamheden.
Heel, heel veel te doen dus.
Vanzelfsprekend kan ik dat niet alleen. Ik hecht er veel waarde aan dat beleid niet alleen in Den Haag wordt ontwikkeld maar dat ook anderen nadrukkelijk worden betrokken. En dan bedoel ik zeker ook VluchtelingenWerk. Zoals ik zei, onze samenwerking is tot nu toe wat mij betreft op een uitermate constructieve én plezierige manier verlopen. Ik hoop dat we elkaar ook in de toekomst blijven vinden in gemeenschappelijke belangen.
Natuurlijk heeft VluchtelingenWerk zich in het verleden kritisch uitgelaten over het gevoerde beleid en ik verwacht dat dat ook in de toekomst niet anders zal zijn. Maar ik mag mij gelukkig prijzen met een organisatie als de uwe die mij scherp houdt en me regelmatig laat weten of het beleid ook de uitwerking heeft die ermee was bedoeld.
Ik praat over uw organisatie, maar die bestaat ook uit mensen. Ik wil via u deze mensen danken. Ik heb enorm veel respect voor alle medewerkers en vrijwilligers van VluchtelingenWerk Nederland en waardeer het werk dat zij dagelijks verrichten. En ik hoop dat ik ook de komende tijd gebruik zal kunnen maken van hun tomeloze inzet en aanwezige kennis.
Ik dank u voor uw aandacht. En ik zou nu, als we hier dan toch bij elkaar zitten, graag uw mening horen over het vluchtelingenbeleid van de komende jaren.