Uitreiking Hein Roethofprijs 2007
Toespraak door minister Hirsch Ballin van Justitie bij de uitreiking Hein Roethofprijs 22 oktober 2007 Nieuwe Kerk te Den Haag.
Welkom bij de uitreiking van de Hein Roethofprijs voor preventie, vandaag alweer voor de 21ste keer, sinds 1987. Een kwestie van goede ideeën: creativiteit wint van criminaliteit. Ik weet zelf niet wie er gaat winnen, maar wil er op voorhand op wijzen dat het ook mooi is om een prijs bijna te krijgen, zoals hier het geval zal zijn bij de andere kandidaten.
Ondanks dat er al 21 Hein Roethof prijzen zijn uitgereikt, is veelvoorkomende criminaliteit nog steeds een probleem. En dat betekent niet dat de prijs in het verleden tevergeefs is uitgereikt. De verschijningsvorm van criminaliteit verandert steeds en daarom zijn ook steeds nieuwe ideeën nodig. Van belang is hierbij de combinatie van preventie en repressie.
Hardnekkige vormen van criminaliteit en overlast kunnen we alleen effectief aanpakken met repressie én preventie, lokaal én landelijk. En dat zégt dit kabinet niet alleen, het dóet er ook iets aan. Die aanpak krijgt vorm in het project Veiligheid begint bij Voorkomen, een landelijk programma waar we op de hele breedte inzetten. Als programma minister draag ik hiervoor samen met mijn andere collega’s de verantwoordelijkheid.
Onderdelen van dat programma zijn specifiek gericht op de jeugd. Zo weten we dat drie factoren: wapenbezit, alcoholgebruik en schadelijke geweldsbeelden, risicofactoren zijn voor het gebruik van agressie en geweld.
We hebben onlangs in Amsterdam weer de afschuwelijke gevolgen van wapenbezit onder scholieren ervaren. Om jongeren op scholen bewust te maken van de risico’s van wapenbezit is gestart met een landelijke campagne. Vrijwilligers toeren in die campagne in bussen door het land langs ruim vijfhonderd scholen. De bedoeling is straks met checklists te komen hoe je het beste preventief kunt controleren op wapenbezit op scholen en in de horeca.
Van alcohol is bekend dat het de drempel verlaagt van agressief gedrag. We onderzoeken momenteel hoeveel geweld onder invloed van alcohol gepleegd wordt. En we nemen maatregelen om het alcoholgebruik onder jongeren te beperken.
En dan geweldsbeelden. Vooral op jonge kinderen hebben die grote invloed. We vinden dat zij tegen de schadelijke werking daarvan zo goed mogelijk beschermd moeten worden, bijvoorbeeld bij computerspelletjes. Binnenkort komt het kabinet met een plan van aanpak.
Ook op lokaal niveau zijn we bezig. Bijvoorbeeld met het verbeteren van de sociale samenhang in de buurt door bemiddelingsprojecten. Momenteel zijn er dat zo’n 70, en dat zou over vier jaar verdubbeld moeten zijn. Zo worden onder andere buurtbewoners opgeleid om bij conflicten in de wijk te bemiddelen.
Een ander voorbeeld zijn de gedragscodes. Een gedragscode is eigenlijk niets meer dan wat papier met daarop afspraken over hoe je met elkaar omgaat. Tussen leerlingen op school, of werknemers in een bedrijf, of buurtbewoners in de buurt. De kracht ervan schuilt in het proces. Doordat iedereen in de groep meebeslist is er een breed draagvlak. Mensen kennen elkaar bij naam en omdat afspraken gezamenlijk zijn gemaakt en vastgelegd, wordt het ook makkelijker om elkaar aan te spreken.
Maar het project Veiligheid begint bij Voorkomen gaat niet alleen over de jeugd en de wijk. Het gaat ook over eergerelateerd en huiselijk geweld, over overlast en verloedering, over georganiseerde criminaliteit, criminaliteit in het bedrijfsleven en een persoongerichte aanpak van risicojongeren en recidivisten. En nogmaals, we willen effectieve maatregelen, waarvan de resultaten merkbaar zijn. Zo moet in het jaar 2010:
- Het aantal geweldsdelicten met 19 procent zijn gedaald tegenover 2002;
- een kwart minder verloedering en ernstige overlast voorkomen dan in 2002;
- criminaliteit tegen bedrijven met 25 procent zijn verminderd ten opzichte van 2004; en
- de recidive met 10 procent zijn gedaald in vergelijking met 2002.
Niet alleen mooie woorden, maar tastbare resultaten in het belang van onze samenleving.
Daarnaast ligt er een wetsvoorstel om de burgemeester en de officier van justitie extra bevoegdheden te geven om preventief in te grijpen bij aanhoudende ernstige overlast. De burgemeester kan een gebiedsverbod en een meldingsplicht opleggen. De officier van justitie kan bovendien een contactverbod opleggen, evenals het verplicht volgen van een therapie of behandeling. Op deze manier kunnen de burgemeester en de officier van justitie bijvoorbeeld sneller ingrijpen als raddraaiers regelmatig buurtbewoners treiteren, voor overlast zorgen of de boel vernielen. Een mooi voorbeeld van het hand-in-hand gaan van repressie en preventie.
Kortom, we willen als kabinet de veiligheid in de samenleving aantoonbaar verbeteren. Maar voor jullie is dat natuurlijk niets nieuws, aantoonbare verbetering is gewoon een van de voorwaarden van de Hein Roethofprijs.
Toch blijft uitwisseling van ideeën nodig en belangrijk. En deze prijs heeft inmiddels een indrukwekkende lijst winnaars opgeleverd. Projecten die ertoe doen, die zoden aan de dijk zetten. Ik noem er een paar:
Vorig jaar de stadsmariniers in Rotterdam; in 2003 Tramproject 'Trek die lijn' in Den Haag; in 2000 Marokkaanse buurtvaders in Amsterdam; in 1994 van straat tot voetbal in Gent, in 1988 het project in Zwolle met de aansprekende titel: Jongerenproject 'Slopen konden we al, bouwen nog niet' .
En ook dit jaar is het weer zover. Weer zijn ervier prachtige projecten genomineerd voor de Hein Roethofprijs. Ik ben blij dat ik niet in de jury zit. Ik zou ze het liefst alle vier hebben laten winnen. Ik geef graag het woord aan de juryvoorzitter.