Pieken in de Delta-bijeenkomst
Speech Mw. M.J.A. Van der Hoeven, minister van Economische Zaken bij de Pieken in de Delta-bijeenkomst 'Pieken Onthuld', 2 april 2008.
Dames en heren,
U kent het Hollandse landschap: het vlakke land domineert. Maar geldt dat nu ook voor ons economische landschap? Sommige mensen vinden van wel. We hebben ons immers lange tijd gericht op het wegwerken van achterstanden. Daar zit een gevaar aan. Want voor je het weet zie je de pieken of potentiële pieken over het hoofd.
Pieken in de Delta - de naam zegt het al - laat ons wél zien waar die pieken in ons economisch landschap zich bevinden. Nu gaat het erom dat we echt de hoogte in gaan: die wolkenkrabbers moeten er komen! De skyline van ondernemend Nederland zal spectaculair anders worden wanneer we gericht inzetten op kansen. Wanneer we uitgaan van waar onze kracht ligt. En dat is precies wat Pieken in de Delta doet: Nederland weer op de kaart zetten. Door nationale prioriteiten te stellen bundelen we onze economische kracht. Om te kunnen groeien. Om te kunnen excelleren. Alleen dan kunnen we de internationale top bereiken of aan de top blijven. Dat moet onze ambitie zijn.
Het woord is gevallen: ambitie. Ambitie is wat ons hier in Amersfoort bij elkaar brengt. Het gaat erom uit te blinken in creativiteit, het gaat erom door samenwerking vooruit te komen. Heel simpel: je moet de beste willen zijn.
Vandaag markeren we een specifiek moment in het Pieken in de Delta-programma: zodadelijk maak ik per regio de top-3 van de tender 2007 bekend. Beschouw deze subsidietoekenningen als een impuls. Niets meer en niets minder. Geld helpt, maar het is slechts een steuntje in de rug.
Ja, dames en heren, wat bepaalt nu eigenlijk het succes van een Piek? Wat maakt een Piek tot een Piek? Ogenschijnlijk simpele vragen, maar ze kunnen niet vaak genoeg worden gesteld. Ze houden ons scherp.
Ik leg u twee Pieken voor. Een willekeurige keuze.
Allereerst de high tech systemen in Zuidoost-Nederland. Brainport Eindhoven. Eén van de topregio's als het gaat om technologische ontwikkeling in Europa. De multinationals Philips, ASML en OCE werken er nauw samen met toeleveranciers die het ene staaltje innnovatie na het andere laten zien. Deze samenwerking vindt een stevige basis in het innovatieprogramma Point One en het regionale Program for High Tech Systems. Rijk en regio hebben zich hier gezamenlijk sterk voor gemaakt. Ik wil hier ook het Automotive Technology Center noemen. Dit expertisecentrum heeft een belangrijke bedrage geleverd aan de totstandkoming van het nationale innovatieprogramma voor deze industrie.
Dan als tweede piek: Voeding in Oost-Nederland. Nederland staat in de top-3 van de wereld als het om kennis van agro, voeding en gezondheid gaat. Dat is een internationale score van jewelste! De Universiteit van Wageningen - werkelijk een centre of excellence - wordt er omringd door hoogwaardige kennisinstituten. Neem het NIZO, TNO Voeding en het Top Instituut Food & Nutrition. En er wordt over de grenzen van de eigen Piek heen gekeken! Er zijn tal van vruchtbare samenwerkingsverbanden denkbaar op het snijvlak van voeding en technologie (onze Enschedese Piek) en voeding en gezondheid (onze Nijmeegse Piek).
Dames en heren, terug naar de hamvraag. Wat maakt een Piek nu tot een Piek? Waarom zijn de voorbeelden die ik u gaf nu Pieken?
Allereerst laten deze voorbeelden duidelijk zien dat het hier gaat om nationale prioriteiten. Nationale Pieken, dus, die zijn gebaseerd op gezamenlijke investeringen in mensen en middelen. U kunt daarbij ook heel concreet denken aan cofinanciering. De Pieken moeten rusten op stevige verbindingen. Het zoeken naar samenwerking en naar verbinding tussen de bestuursniveaus van Rijk, provincie en gemeente, naar verbinding tussen de Pieken onderling maar ook naar matches met het bedrijfsleven en kennisinstellingen - we zien dat dit steeds weer een kwestie van maatwerk is, met per Piek een andere uitkomst.
Verder onderscheidt een Piek zich van zijn omgeving. Zowel in regionaal, nationaal als internationaal opzicht. Wat is daarvoor nodig? Ik zou zeggen: profiel, herkenbaarheid en vooral ook kwaliteit. Die eigenschappen maken een project succesvol. En alleen hoogwaardige projecten overleven de concurrentie met het buitenland. De samenwerkingsverbanden die ik u zojuist schetste helpen deze kwaliteit te waarborgen. Samen is meer mogelijk. Vooral als het op complexe innovatieprojecten aankomt. Onderzoekswerk - R&D - is vaak een kwestie van lange adem. Maar daar is ruimte voor. De Pieken moeten immers een duurzame verandering bewerkstelligen, geen snelle en oppervlakkige succesjes.
Een Piek staat of valt bij het maken van de juiste keuzes. Keuzes zijn gebaseerd op een inschatting van internationale economische kracht: waar is de combinatie van kennis, infrastructuur en ondernemerschap dusdanig sterk dat deze opvalt op de wereldmarkt? Eergisteren nam ik een onderzoeksrapport in ontvangst van The Boston Consulting Group. De boodschap is duidelijk: durf te kiezen voor een aantal 'groeiclusters' om er voor te zorgen dat Nederland een aantrekkelijke vestigingsplaats blijft voor de hoofdkantoren van internationale bedrijven. Denk hier bijvoorbeeld aan de Wageningen Campus of de High Tech Campus in Eindhoven. Wees selectief en bundel je krachten, zo stelt het rapport.
Het is belangrijk scherp te blijven opletten dat de juiste keuzes worden gemaakt en ook gemaakt zijn. Als onze Pieken onvoldoende blijken te pieken moeten we dat erkennen en keuzes bijstellen. De Piekenmonitor van Peter Louter - die zodadelijk zelf zijn onderzoek zal toelichten - brengt de Pieken in beeld en verschaft inzicht in de voortgang van Pieken in de Delta. Met zijn onderzoeksdata kunnen we verder aan de slag.
De Pieken leggen ook knelpunten bloot. Neem het tekort aan kenniswerkers. Ook andere randvoorwaarden voor economisch succes laten te wensen over. Zo zijn veel bedrijventerreinen aan een grondige herstructurering toe en is de regeldruk soms te groot. Meer in algemene zin laat het vestigingsklimaat te wensen over. Het is mooi dat Pieken in de Delta inspireert om randvoorwaarden in de Piekregio's aan te pakken. U weet dat het Kabinet hiertoe 150 miljoen euro extra ter beschikking heeft gesteld. En ook voor de Europese structuurfondsen geldt: zij richten zich naar de Pieken en verstevigen de basis voor verdere groei.
Pieken in de Delta geeft onze nationale economie het zo broodnodige profiel. Een duidelijker gezicht betekent grotere herkenbaarheid en meer aantrekkingskracht. Pieken zijn als een katalysator. Zij zorgen voor versnelling van de groei en nemen andere initiatieven in hun vaart mee. De Zuid-As, de Tweede Maasvlakte, de Moerdijk en het Klavertje 4: zij zijn alle gemotiveerd vanuit de Piekengedachte. Bestuursgrenzen en ook landsgrenzen mogen geen belemmering vormen. Juist in de grensregio's ligt een geweldige uitdaging. Te denken valt aan samenwerking tussen Zuidoost-Nederland en Aken, Luik en Leuven op biomedisch gebied; of tussen Noord-Nederland en de Baltische Staten bij de ontwikkeling van de Eemsdelta. Werkelijk: een woud aan mogelijkheden! Dat betekent volop kansen.
Dames en heren, we zijn goed op weg. De fundamenten voor de Pieken zijn gelegd. Ook Noord-Nederland heeft zich sinds vorig jaar bij Pieken in de Delta gevoegd - dat is heel mooi! De programmacommissies met vertegenwoordigers uit bedrijven, kennisinstellingen en overheden zijn de ambassadeurs van de Pieken. De grote stroom projecten laat zien dat zij goed werk hebben geleverd. Ik dank u allen voor uw inzet.
Pieken in de Delta… Ik heb u vandaag willen uittillen boven de papieren werkelijkheid van het beleidsprogramma voor de komende jaren. Ik heb u een vergezicht willen bieden. Uw ambitie verder willen aanvuren. Toon uw creativiteit en uw lef! Twee weken geleden reikte ik de prijs voor Zakenvrouw van het jaar uit een Nederlandse architecte die niet terugdeinst voor het bouwen van wolkenkrabbers in de polder. Zij is letterlijk en figuurlijk boven dat spreekwoordelijke Nederlandse maaiveld uitgekomen. Er is internationaal erkenning voor wat zij doet. Dat is ook wat ik u toewens. Ik ondersteun waar mogelijk. Maar ú bent aan zet!
Ik wens u veel succes!