Maatschappelijke onderneming aantrekkelijk voor semipublieke sector
Instellingen in de semipublieke sector kunnen slagvaardiger optreden door gebruik te maken van de maatschappelijke onderneming als nieuwe rechtsvorm. Van veelal kleinschalige, door vrijwilligers bestuurde instellingen hebben scholen, zorginstellingen en woningcorporaties zich ontwikkeld tot grote professioneel geleide organisaties. Hun financiële belangen zijn toegenomen en de eisen die de maatschappij aan hun dienstverlening stelt evenzeer. De maatschappelijke onderneming sluit op deze ontwikkelingen aan en voorziet de instellingen van een nieuwe structuur, die recht doet aan hun professionaliteit.
Dit staat in een wetsvoorstel waar de ministerraad op voorstel van minister Hirsch Ballin van Justitie mee heeft ingestemd. Het kabinet geeft hiermee invulling aan het Coalitieakkoord, waarin de ontwikkeling van een rechtsvorm voor instellingen in de semipublieke sector is aangekondigd.
Naast een bestuur heeft de maatschappelijke onderneming een raad van toezicht en een zogeheten belanghebbendenvertegenwoordiging die bijvoorbeeld uit huurders, cliënten en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven kan bestaan. Het bestuur vertegenwoordigt de maatschappelijke onderneming. De raad van toezicht controleert en benoemt het bestuur en staat het bestuur met advies terzijde. Daarnaast zijn belangrijke bestuursbesluiten aan de goedkeuring van de raad van toezicht onderworpen. De belanghebbendenvertegenwoordiging heeft het recht advies te geven over belangrijke beslissingen zoals een fusie of een grote investering. Ook kan een beroep op een geschillenregeling worden gedaan als het advies niet wordt opgevolgd. Verder krijgt de belanghebbendenvertegenwoordiging het recht om de Ondernemingskamer te vragen een onderzoek in te stellen naar het gevoerde beleid. De instellingen in de semipublieke sector kunnen de dialoog met de belanghebbenden voor een groot deel naar eigen inzicht regelen. Dit kan met behulp van een branchecode waarin afspraken staan over goed bestuur en de manier waarop het overleg met de belanghebbenden moet worden gevoerd.
Instellingen die kiezen voor de maatschappelijke onderneming krijgen onder voorwaarden de mogelijkheid om privaat kapitaal aan te trekken zonder dat de investeerders als aandeelhouders de koers van de onderneming kunnen bepalen. Die koers blijft immers ingegeven door het maatschappelijk belang, niet door het particuliere belang. Wel zullen investeerders aanspraak kunnen maken op een aandeel in de winst van de investering die zij doen. Bovendien kunnen zij een commissaris voordragen en hebben zij recht op informatieverschaffing via de jaarrekening, waarover zij ook opmerkingen bij het bestuur kunnen indienen. Deze mogelijkheden krijgen de instellingen alleen als hun dat niet bij wet is verboden.
De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.