Toezicht op rechtspersonen verbeterd
De ministerraad heeft op voorstel van minister Hirsch Ballin van Justitie ingestemd met het wetsvoorstel dat het toezicht op rechtspersonen aanscherpt. De huidige, preventieve toets bij de oprichting van een onderneming wordt afgeschaft. Daarvoor in de plaats komt een nieuw systeem van doorlopende controle van rechtspersonen. Ook zullen meer bedrijven onder de voorgestelde regeling vallen.
De maatregel sluit aan bij het door het kabinet ingezette project 'Veiligheid begint bij voorkomen' waarbij versterking van de aanpak van financieel-economische criminaliteit een van de onderwerpen is. Het kabinet wil voorkomen dat bedrijven zwart geld witwassen of terrorisme financieren. Nederland streeft naar een positief vestigingsklimaat met zo min mogelijk administratieve lasten voor bedrijven.
Voor de oprichting van een naamloze of besloten vennootschap is nu nog een verklaring van geen bezwaar vereist die door de minister van Justitie wordt afgegeven en is bedoeld als preventieve toets. Als het gevaar bestaat dat de vennootschap zal worden gebruikt voor ongeoorloofde doeleinden of dat haar werkzaamheden zullen leiden tot benadeling van schuldeisers, wordt de verklaring niet afgegeven.
Onderzoek heeft uitgewezen dat deze vorm van toezicht in de praktijk niet goed werkt. Het blijkt geen effectief middel om misbruik van rechtspersonen tegen te gaan. Ook zijn er de nodige kosten voor het bedrijfsleven in de vorm van administratieve lasten en leges.
Het nieuwe systeem verbetert deze situatie. Aan de hand van risicoprofielen gaat de overheid na of er een verhoogd risico bestaat op criminele activiteiten. In dat geval volgt een risicomelding die aan verschillende handhavers wordt verstrekt zoals het Openbaar Ministerie, de Belastingdienst, DNB, AFM en de FIOD/ECD. Zij kunnen op grond van hun eigen verantwoordelijkheid nader (strafrechtelijk) onderzoek instellen of preventief actie nemen. De risicomeldingen komen van de dienst Justis van het ministerie van Justitie, belast met de controle van rechtspersonen. Justis (Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit en Screening) verwerkt en analyseert de gegevens over de bedrijven en stelt zo nodig een risicomelding op.
Bij die analyses maakt Justis zoveel mogelijk gebruik van elektronische informatie in het handelsregister, de gemeentelijke basisadministratie, het Centraal Insolventie Register en de Justitiële Informatiedienst. Ook kunnen de Belastingdienst, het Kadaster en het UWV belangrijke informatie leveren die met elkaar in verband kan worden gebracht. De overheid kan op deze manier sneller en gemakkelijker werken om fraude in een vroeg stadium te ontdekken.
Verder wordt de controle van rechtspersonen uitgebreid van naamloze- en besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid tot coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen, verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid, stichtingen, Europese naamloze vennootschappen, Europese coöperatieve vennootschappen en Europese economische samenwerkingsverbanden, die volgens hun statuten hun zetel in Nederland hebben. Ook worden ondernemingen die toebehoren aan een buitenlandse rechtspersoon, die een hoofd- of nevenvestiging heeft in Nederland of in Nederland wordt vertegenwoordigd door een gevolmachtigde handelsagent onder de reikwijdte van de screening gebracht.
De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.