Ziekenhuis moet kindermishandeling melden
'Een meldcode kindermishandeling moet standaard in elk ziekenhuis gebruikt worden.' Dat zei directeur Jeugdzorg Gemma Tielen namens minister Rouvoet, 17 maart in het Westeindeziekenhuis in Den Haag. Zij nam de resultaten in ontvangst van één jaar werken met het protocol kindermishandeling.
Dames en heren,
Wat een nare beelden heeft u hier laten zien. Beelden van mishandelde kinderen, beelden die mij weer lang niet zullen loslaten. Want, geachte aanwezigen, kindermishandeling gaat me enorm aan het hart. De strijd tegen deze uitwas in onze maatschappij is een belangrijke prioriteit voor mij. De door dokter Reijnders getoonde foto’s maken op een confronterende manier duidelijk hoe kinderen slachtoffer kunnen zijn van fysieke mishandeling. Het is een grove aantasting van de integriteit en rechten van kinderen. Kinderen behoren op te groeien in een veilige en beschermde omgeving. Waar warmte, liefde en respect vanzelfsprekendheden zouden moeten zijn.
Dat is echter niet in alle gevallen de realiteit. Meer dan 100.000 kinderen zijn ieder jaar slachtoffer van kindermishandeling, van seksueel misbruik, van verwaarlozing, van psychische terreur. Dat zijn schokkende cijfers, waarmee ik weiger genoegen te nemen.
Dat brengt mij op deze bijeenkomst. Ik neem hier met grote belangstelling kennis van resultaten van een jaar werken in het Medisch Centrum Haaglanden met het protocol kindermishandeling. De afspraak om vermoedens van kindermishandeling altijd te melden.
Ook trekt het ziekenhuis aan de bel als een kind niet zelf direct het slachtoffer van mishandeling is, maar meekomt met ouders die letsel hebben opgelopen als gevolg van huiselijk geweld, die veel te veel drinken of drugs gebruiken, die psychiatrisch in de knoei zitten.
Deze systeembenadering, waarbij oog is voor situatie van de ouders en de gevolgen voor een kind, spreekt mij enorm aan.
Medisch Centrum Haaglanden heeft op deze manier zijn verantwoordelijkheid genomen. Voor die voorlopersrol verdient u alle hulde. Deze duidelijke keuze heeft tot mijn vreugde navolging gevonden in de regio. De protocollen bieden goede handvatten voor verpleegkundigen en artsen bij vermoedens van kindermishandeling.
Dames en heren,
Uw ervaringen hebben mij gesterkt in mijn opvatting dat een meldcode kindermishandeling standaard in elk ziekenhuis tot stand komt. Een duidelijke code die actief en ondubbelzinnig wordt nageleefd. De voorgenomen wettelijke verplichting tot het hebben én gebruiken van een meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld, wordt op dit moment door mij en enkele collega’s in het kabinet nader uitgewerkt. Succesvolle protocollen, zoals de afspraken die hier in Haaglanden zijn gemaakt, kunnen hieraan ten grondslag liggen.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft ook veel belangstelling voor uw ervaringen en onderzoekt of de aanpak betrokken kan worden bij de toezichtronde die in 2009 wordt uitgevoerd. Deze toezichtronde is speciaal bedoeld om te kijken of de ziekenhuizen daadwerkelijk verbeteringen hebben doorgevoerd in het signaleren en melden van kindermishandeling bij de afdelingen spoedeisende hulp, zoals ze nagenoeg allemaal hebben beloofd. Ziekenhuizen die geen verantwoorde zorg leveren op het gebied van de signalering van kindermishandeling kunnen onder verscherpt toezicht worden geplaatst en zonodig zal de Inspectie handhavend optreden.
De Stuurgroep Aanpak kindermishandeling van Ivo Opstelten zal dit jaar ook een expertbijeenkomst organiseren over best practices voor signaleren en melden, waaronder natuurlijk uw aanpak valt. Zo wordt gewerkt aan draagvlak voor een door de Inspectie te gebruiken ‘norm’ voor de ziekenhuizen.
De landelijke invoering van een meldcode kindermishandeling is geen zaak die met één pennenstreek een feit is. En niet alleen ziekenhuizen moeten trouwens een meldcode hebben en gebruiken.
Ook andere professionals die met kinderen werken: gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, jeugdzorg. Eind 2010 moeten álle beroepskrachten en vrijwilligers werken met een meldcode. Als we geen stevige vooruitgang boeken, doen we al die getroffen kinderen te kort.
Sommige ziekenhuizen stellen zich om diverse redenen terughoudend op. Zij vrezen dat mishandelde kinderen helemaal niet meer op de intensive care of de EHBO-afdeling komen. Dat ze helemaal uit beeld verdwijnen. Dat is een belangrijk argument om niet over te gaan tot een meldplicht.
Ook wordt soms gewezen op privacy en beroepsgeheim. Op dat laatste vlak ben ik blij met het geactualiseerde en aangescherpte protocol kindermishandeling van de KNMG, waar artsen nadrukkelijk worden aangemoedigd kindermishandeling te melden. Van zwijgen tenzij, naar spreken tenzij. Artsen hebben de morele verplichting kindermishandeling te melden. Ze moeten hun beroepsgeheim afwegen tegen het belang van het kind.
En niet alleen melden bij onmiskenbare gevallen. Het is ook van belang iedereen die met kinderen werkt een antenne ontwikkelt voor het vermoeden van verschillende vormen van kindermishandeling. Ook bij een ‘niet pluis gevoel’ moet aan de bel worden getrokken.
Eind vorig jaar bracht de Inspectie voor de Gezondheidszorg het rapport ´Spoedeisende eerstehulpafdeling van ziekenhuizen signaleert kindermishandeling nog onvoldoende: gebroken arm nog te vaak een ongelukje’. De Inspectie concludeert daarin dat slechts vier procent van het totale aantal meldingen bij de AMK’s afkomstig is van ziekenhuizen.
Dat is echt onder de maat. Volgens de Inspectie krijgt het onderwerp op het niveau van de Raad van Bestuur te weinig aandacht, en schieten scholing, protocolering en registratie te kort.
Dat is nou precies waar hier in Haaglanden wel hard aan is gewerkt. En de ervaringen die hier de afgelopen paar jaar zijn opgedaan kunnen een belangrijke steun vormen voor andere ziekenhuizen.
Daarbij heeft MC Haaglanden zich terdege gerealiseerd dat de meldcode ook juridisch goed gefundeerd moet zijn. Grondrechten van ouders, verzorgers en kinderen mogen niet worden geschonden.
De door u vandaag aangeleverde juridische onderbouwing zal ik nauwgezet bestuderen. De onderbouwing is een van de noodzakelijke stappen naar een door mij gewenst algemeen geldend protocol melding kindermishandeling in álle ziekenhuizen. In dit verband wil ik tevens onderstrepen dat het niet alleen om een juridische onderbouwing gaat. Uw protocol moet ook inhoudelijk en wetenschappelijk goed gefundeerd zijn. U onderneemt zelf al stappen in die richting en dat juich ik toe. Deze basis - juridisch onderbouwd en inhoudelijk goed gefundeerd - is nodig voor verdere verspreiding en zorgt voor draagvlak bij de andere ziekenhuizen.
Geachte aanwezigen
U heeft mij ook cijfers gegeven over het effect van de meldcode. Ik ben ervan geschrokken. Onthutst is een beter woord.
Gaf de afdeling spoedeisende hulp bij het AMK Haaglanden in 2007 geen meldingen door, een jaar later waren het er 100. En nadat in juli andere ziekenhuizen in de regio Haaglanden ook van start gingen met het protocol liep het aantal meldingen in 2008 op tot 174. Deze kille cijfers zijn echt afschuwelijk. Maar ondanks de ondenkbare hoeveelheid verdriet en pijn die achter de cijfers schuilgaat, onderstrepen ze tegelijkertijd het ultieme belang van een meldcode.
En na onderzoek van het AMK bleek het in bijna 95 procent van de gemelde en onderzochte gevallen inderdaad om kindermishandeling te gaan of waren kinderen getuige van huiselijk geweld.
Dat betekent dat, alleen al in de regio Haaglanden, vele tientallen kinderen door uw attente gedrag bij de hulpverlening in beeld zijn gekomen, waarna op allerlei niveaus kon worden ingegrepen.
Opmerkelijk daarbij was dat ouders en verzorgers die in fout waren gegaan soms blij waren dat hun gedrag aan het licht was gekomen, zodat hulp kon worden gevraagd en geboden. Hulp die goed is voor ouders én kinderen.
Geachte aanwezigen,
Kindermishandeling is een kwaad dat moet worden uitgebannen. Daar moeten we allemaal ons best voor doen. De meldcode en de protocollen zoals die inmiddels in de Haagse regio worden gebruikt, zijn volgens mij uitstekende ontwikkelingen om kindermishandeling te signaleren en aan te pakken. De resultaten zijn veelbelovend. Met de opgedane kennis en - in de toekomst - een goed onderbouwd evidence based protocol moet het mogelijk zijn draagvlak te creëren voor het verspreiden en landelijk implementeren van deze werkwijze. Nogmaals, ik doe een klemmend beroep op alle ziekenhuizen in Nederland dit voor beeld te volgen.
Dank u wel.