Timmermans bij de viering van zestig jaar Congres van Europa
“In 1948 werd de keuze gemaakt voor de Europese lotsverbondenheid. Het was letterlijk en figuurlijk het begin van de Europese samenwerking.” Dat zei staatssecretaris Timmermans zaterdag in zijn toespraak bij de viering van zestig jaar Congres van Europa.
In mei 1948 kwamen achthonderd vertegenwoordigers uit meer dan twintig landen bijeen in Den Haag om de basis te leggen voor een hechtere samenwerking tussen de Europese landen. Winston Churchill, ere-voorzitter van het congres, verklaarde destijds dat het Congres van Europa uitdrukkelijk niet bedoeld was als een verbond van partijen, maar een verbond van volkeren. Want, zo zei Churchill, “Europe can only be united by the heart-felt wish of the great majority of all freedom-loving people, no matter where they dwell or how they vote.”
“Zo begon de Europese beweging van mensen in 1948. En uit archiefmateriaal blijkt dat het geen elitair politiek project was, maar een beweging van schrijvers, academici, studenten, kunstenaars en bovenal van gewone mensen.” Met die woorden begon Timmermans (Europese Zaken) zijn toespraak tijdens de lunch die hij namens de Nederlandse regering aanbood. Onder de genodigden waren onder andere Europese Commissievoorzitter Barroso, voorzitter van het Europees Parlement Pöttering en de Sloveense EU-voorzitter Jansa. Ook twee leden van de Franse delegatie van 1948 waren aanwezig.
Geïnspireerd door de Franse schrijver Albert Camus, die in 1948 probeerde te verklaren hoe het komt dat Europese naties telkens weer terugvallen in barbaarsheid en oorlog, vervolgde Timmermans zijn betoog dat “Europa in tijden van oorlog het vermogen verliest om de wereld door de ogen van een ander te zien. Maar in 1948 werd een fundamentele keuze gemaakt voor dialoog, vanuit een bereidheid om te worden overtuigd door de mening van een ander. Dat is niet vanzelfsprekend. Deze basisgedachte moet telkens weer bevochten worden.”
Timmermans wees vervolgens op het veranderde maatschappelijke klimaat in Nederland en Europa. “Het is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat veel mensen geloven dat hun kinderen het slechter zullen hebben dan zijzelf. Ze vrezen voor hun identiteit en hun cultuur. Juist in zo’n klimaat zijn de dialoog en de bereidheid om de wereld door de ogen van een ander te zien van groot belang”, aldus Timmermans.
Na afloop van het officiële gedeelte maakte Timmermans een wandeling over een Europese Uitmarkt, die speciaal voor deze gelegenheid werd gehouden in het centrum van Den Haag. Hij ging daarbij met marktbezoekers in gesprek over de toekomst van Europa. Daarna nam Timmermans samen met Barroso, Pöttering, Jansa en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld deel aan het live tv-debat ’Zestig ideeën voor Europa’.
In mei 1948 organiseerde de Europese Beweging in Den Haag het eerste Congres van Europa. Daarbij gingen vertegenwoordigers van vakbonden, kerkgenootschappen, jongerenorganisaties, mensen uit het bedrijfsleven en politieke leiders uit meer dan 26 €pese landen en Canada en Amerika met elkaar in discussie over de toekomst van Europa. Met dit congres werd het fundament gelegd voor de huidige Europese samenwerking.