Toespraak staatssecretaris J. Klijnsma bij de première van vier films over armoedebestrijding in de grote gemeenten, op 4 december 2009 in Den Haag

Nieuwsbericht | 03-12-2009 | 23:00

• Door de jaren heen zijn er ontelbaar veel films gemaakt waarin het thema armoede een rol speelt. Vandaag komen er nog een paar bij. Maar dit zijn geen rolprenten over mensen die zich aan armoede ontworstelen, of er na een rijk leven juist in terecht komen. Geen sprookjes, geen romances, geen drama’s. Wél films met goede voorbeelden van gemeentelijke initiatieven om armoede bij inwoners te lijf te gaan. Deze films en uw aanwezigheid hier maken duidelijk dat gemeenten flink de handen uit de mouwen steken als het gaat om armoedebeleid. Dat mag wel eens gezegd worden.

• Armoedebestrijding is en blijft hard nodig. De werkloosheid loopt nog verder op.

  De arbeidsmarkt reageert nu eenmaal met vertraging op de economie. De komende tijd verliezen daardoor nog meer mensen hun baan. Helaas zullen hier mensen bij zijn die het financiële roer niet op tijd weten om te gooien en daardoor in de schulden en armoede belanden. Maar dat is niet de enige reden waardoor mensen in moeilijkheden komen. Armoede bestaat ook los van een crisis.

  • Armoede is een veelkoppig monster. Het gaat er niet alleen om dat je niet rond kunt komen met je inkomen. Armoede in onze samenleving is een optelsom: Laag inkomen, gebrekkig onderwijs, minder kansen op de arbeidsmarkt, ongezonde huisvesting, moeilijke thuissituaties, echtscheiding. En niet te vergeten: schulden.
  • Bovendien zijn er verschillende definities van armoede. Mensen die volgens de ene definitie arm zijn, zijn dat volgens de andere soms weer niet. Maar verandert er daardoor iets in iemands omstandigheden? Nee. Het gaat er om dat we naar de feitelijke omstandigheden kijken waarin iemand verkeert. En dat we de mensen helpen die dat echt nodig hebben.
  • De bestrijding van armoede is dan ook een gevecht op veel fronten tegelijk.

    Ik begrijp dat dit ook duidelijk wordt uit de films die vandaag in première gaan. Overal zie je weer andere goede voorbeelden hoe we dit gevecht aangaan. Goede voorbeelden van gemeentelijke armoedeprojecten. Het is belangrijk dat u ze onderling uitwisselt. Zo kunt u immers van elkaar leren en elkaar inspireren. U hoeft niet altijd in uw eentje het wiel uit te vinden. En waarom zou een succesvolle aanpak in de ene gemeente ergens anders niet even goed werken?

    • De uitwisseling van goede ideeën verdient wat mij betreft nog een extra aanmoediging, bovenop de prijzen die vanmiddag worden toegekend. Ik vind het zó belangrijk dat goede ideeën breed worden verspreid, dat ik een Stimuleringsprijs ga instellen. Dat doe ik samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Een prijs die gemeenten aanmoedigt hun inspanningen op het vlak van armoede met elkaar te delen.
      Een prijs ook, die een extra impuls moet geven aan de gemeentelijke inspanningen op het vlak van armoedebeleid, in het bijzonder de participatie van kinderen.
    • Ik stel voor die prijs een geldbedrag van 25.000 € beschikbaar. De eenmalige stimuleringsprijs wordt eind volgend jaar uitgereikt. Aan het eind van het Europese Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Ik vind het belangrijk dat het een prijs wordt van en voor gemeenten, daarom heb ik de VNG gevraagd om de Stimuleringsprijs verder uit te werken. Het moeten ook projecten zijn die breed worden gedragen door lokale organisaties en die geen onnodige administratieve lasten opleveren.
    • Ik voeg daar nog iets aan toe. Bij armoedebestrijding is het belangrijk dat mensen gebruik maken van de voorzieningen waarop zij recht hebben.
      Die voorzieningen zijn er niet voor niks. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de bijzondere bijstand en de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen voor mensen met een laag inkomen. Het komt nog te vaak voor dat mensen hier geen beroep op doen. Zij weten niet dat de regelingen bestaan. Zij schamen zich om naar de gemeente te stappen. Of zij denken dat het niet de moeite waard is om er een formulier voor in te vullen. Maar daardoor kunnen mensen wel onnodig in de problemen komen. Zij laten geld liggen. Geld dat een welkome aanvulling had kunnen zijn op het inkomen. Geld dat kan worden ingezet om weer mee te doen.
    • Niet-gebruik van voorzieningen kan worden teruggedrongen door die voorzieningen automatisch aan mensen toe te kennen. Inmiddels schelden al ruim 120 gemeenten de gemeentelijke heffingen automatisch kwijt aan inwoners die daarvoor in aanmerking komen. Daarnaast gaan meer dan zestig gemeenten de komende tijd dit goede voorbeeld volgen. Daarmee komt het aantal gemeenten dat automatisch de lokale heffingen kwijtscheldt aan mensen met een laag inkomen op een kleine 200. Ik wil hier de andere gemeenten graag oproepen ook over te gaan tot geautomatiseerde kwijtschelding. Het is in het belang van uw inwoners, maar het scheelt u zelf ook tijd en dus geld.
    • Bij deze oproep hoort wat mij betreft een aanmoediging. Daarom zal ik naast de geldprijs een Armoedecoalitie Gemeenten instellen. Ik denk aan een groep inspirerende wethouders en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties die deze coalitie gaan vormen.

      Zij kunnen gemeenten en maatschappelijke organisaties op verschillende manieren impulsen geven om ervoor te zorgen dat mensen ‘meedoen’ en gebruik maken van voorzieningen waarop zij recht hebben. Zodat iederéén krijgt waar hij of zij recht op heeft. Waardoor wordt voorkomen dat mensen in financiële en sociale armoede leven. Dat hoort immers niet in een rijk land. Ik ga het plan voor de Armoedecoalitie de komende tijd samen met de VNG uitwerken. Wellicht kunnen we het er hier vanmiddag al over hebben.

      • Dames en heren, ik ga afsluiten. U bent immers vooral gekomen voor de films. Ik wil u nog één ding op het hart drukken. De naweeën van de recessie zullen nog lang voelbaar blijven. Het aantal mensen in de bijstand neemt weer toe, zo heeft u begin deze week van het CBS kunnen horen. Veel mensen en gezinnen zullen er de komende tijd nog zware klappen door krijgen. Gezamenlijk moeten we de schouders eronder zetten om degenen die dat niet op eigen houtje lukt door de crisis heen te helpen. Daarbij kan de uitwisseling van uw ideeën en ervaringen met andere gemeenten een goed hulpmiddel zijn. Ik hoop daarom dat het niet blijft bij de vijftien films van vandaag. Er zijn vast nog veel meer goede initiatieven die het verdienen breed te worden uitgedragen. In het belang van de inwoners van uw gemeenten.
      
      

      Ik dank u wel.