Persconferentie na ministerraad 21 januari 2011

Inleiding minister-president Rutte:
Ja, goedemiddag. Dank u wel. Vandaag in de ministerraad vrij lang stilgestaan bij het internationaal economisch beleid. Onder andere hebben we gekeken naar het rapport van de WRR ‘Aan het buitenland gehecht’. Een stuk waar zelfs meen ik staatssecretaris Ben Knapen in een vorige baan nog bij betrokken is geweest. Dus dat vroeg een nog respectvollere behandeling dan we altijd al doen met de stukken van de WRR. Wij hebben eigenlijk met elkaar vastgesteld dat voor een open land als Nederland relaties met onze buren van zeer groot belang zijn en natuurlijk ook de relaties met onze belangrijkste handelspartners. We zijn een land waar 1/3 van onze welvaart tot stand komt op grond van het feit dat we die enorme sterke internationale handelspositie hebben. We horen tot de top 5 in de wereld waar het gaat om landen in absolute en relatieve termen die exportgedreven zijn. Ik zal maandag een bezoek brengen aan David Cameron. Dinsdag aan Barroso: de president van de Commissie. Gisteren bezoek gehad van Herman van Rompuy: de voorzitter van de Europese Raad. En ook daar gaan al die gesprekken eigenlijk maar over twee dingen, namelijk: hoe zorgen we ervoor dat de euro sterk blijft, maar tegelijkertijd: wat moet je nu doen om weg te komen uit die discussie over staatsschuld en gedoe en te bewegen naar een situatie waarin Europa weer echt, ook naar de toekomst toe, concurrerend is en de concurrentie aan kan met China, met de VS, maar ook bijvoorbeeld met de opkomende Zuid-Amerikaanse economieën.

Een ander punt wat natuurlijk vandaag hier direct omheen speelt is het hoger onderwijs. Vandaag in de ministerraad niet zo lang over gesproken. Dat komt binnenkort weer terug als de voorstellen terug zijn van de Raad van State. Maar in de kern van de zaak, wat Halbe Zijlstra heeft voorgesteld namens het kabinet is een voorstel, of is eigenlijk een idee waar ik zelf als staatssecretaris in het verleden ook al voor gepleit heb, namelijk dat je de kwaliteit van het hoger onderwijs verhoogt en die kwaliteit is gewoon niet goed genoeg. Die bevalt me niet. Er worden te veel eerstejaarscolleges gegeven door studenten-assistenten. Het aantal colleges dat studenten überhaupt krijgen ligt veel te laag, zeker in de alfa en gamma-opleidingen. Er is te weinig, ja begeisterung. Sorry, dat ik nog een keer een buitenlands woord gebruik. Er moet wat mij betreft echt extra geïnvesteerd worden in dat hoger onderwijs. En om dat te doen moet je dus ook iets vragen aan studenten, namelijk dat ze wat meer bijdragen aan de studie. Dat kunnen ze vervolgens tegen zeer aantrekkelijke tarieven lenen. En dat is eigenlijk in de kern het voorstel. Maar het begint er niet mee dat je studenten iets aan doet, het begint ermee dat je zegt: luister, de kwaliteit van het hoger onderwijs is niet goed genoeg en zeker als wij een economie willen zijn die op kennis kan concurreren en we zien uit alle onderzoeken hoe belangrijk dat is, dan zullen we ook de kwaliteit van het hoger onderwijs moeten verhogen. In een tijd dat je 18 miljard bezuinigt, kan dat alleen als je ook tegelijkertijd van studenten vraagt om een hogere bijdrage daaraan te leveren. Dus dat is waar Zijlstra mee bezig is. Zeer tot mijn zin en we nemen natuurlijk respectvol kennis van de demonstratie. Altijd goed om ook de signalen die op je beleid afkomen goed te wegen, maar ja dit is wel iets waar we echt in geloven. Dat het echt van heel groot belang is om een extra kwaliteitsimpuls in het hoger onderwijs te kunnen doen. Dat van mijn kant als aftrap in jullie richting.

VAN DER HEYDE (NOS)

De demonstranten vinden het natuurlijk wel erg krom dat u zelf zegt: het onderwijs is niet goed genoeg, maar om dat te repareren gaan we bezuinigen.

RUTTE
Nou ja, wat we gaan doen de komende paar jaar, zul je zien dat de bedragen voor het hoger onderwijs iets afnemen. Daarna gaan ze weer stijgen. Om ze te laten stijgen en structureel ook op een hogere kruissnelheid te krijgen, heb je dus dat geld nodig wat onder andere studenten zelf bijdragen. Tegelijkertijd gaan we 1,3 miljard in het onderwijs, waar in totaal zo’n 30 miljard naar toe gaat, gaan we ombuigen van gedoe, bureaucratie, schaalvergroting naar verbetering van de kwaliteit. We zitten natuurlijk met twee belangen. Je moet aan de ene kant die staatsschuld onder controle krijgen en tegelijkertijd geld vrijmaken om te investeren in de drijvers van economische groei. Dat is dus onze infrastructuur. Dat zijn de hersens en de handen van de Nederlanders. Dus de kennis en de kunde van onze bevolking.

VAN DER HEYDE
Toch geeft u eigenlijk geen antwoord op de vraag. Als je onderwijs wilt verbeteren dan moet je dat natuurlijk verbeteren daar waar het kan en niet aan bureaucratie etc. Maar om er nou geld af te pakken, dat kan het onderwijs nooit verbeteren toch?

RUTTE
In de afgelopen tien, vijftien jaar zijn er miljarden extra naar het onderwijs gegaan. En als je gaat kijken naar wat er met de miljarden gebeurt. Die worden over de tegels uitgesmeerd. Ga je een uur later kijken dan zijn die tegels weer droog. Dus dat onderwijs is in staat geweest om miljarden te absorberen en het is eigenlijk onduidelijk waar dat heen is gegaan. En ik vrees dat heel veel gaat naar bureaucratie. Dus de eerste taak in het onderwijs is die bureaucratie aanpakken, die schaalvergroting etc. De leraar, de hoogleraar, de leraar op het middelbaar onderwijs, lager onderwijs, zijn vak teruggeven. Maar tegelijkertijd zul je ook gericht moeten investeren. En voor die gerichte investeringen vraag ik aan studenten een bijdrage. En dat is wat we nu doen. Daar zijn zij niet blij mee. Die zeggen: ja luister we vonden het prima zoals het was. Ik vind dat niet. Want ik vind je mag best wat meer aan jullie vragen, maar daar staat tegenover dat de kwaliteit van het onderwijs, het hoger onderwijs, vitaal voor onze concurrentiepositie en hun toekomst, dat dat omhoog gaat.

VAN DER HEYDE
Maar zij zeggen: we moeten gewoon mensen ontslaan, zeggen de universiteiten, en dus wat gaat dat nou het onderwijs verbeteren?

RUTTE
Ja maar universiteiten piepen echt onterecht. Daar zit ruim vier miljard in de potten, waarvan ruim een miljard gewoon liquide is. Dus die zitten op een berg geld. Nou vragen we de komende paar jaar aan ze om te accepteren dat voordat er investeringen komen een kleine daling van het budget op te vangen. Nou oei, paniek, nou moeten we mensen ontslaan. Dat is natuurlijk gewoon niet waar. Wat ze moeten doen is opnieuw kijken naar de eigen vleespotten. Een stuk investeren om de komende jaren te overbruggen. Daarna gaan die budgetten oplopen, dan komen ze op een structureel goed niveau te liggen.

VAN DER HEYDE
U zegt eigenlijk tegen die studenten: kom niet bij ons aankloppen met klachten, maar ga dat bij uw eigen universiteit doen?

RUTTE
Nee wat ik tegen studenten zeg is: wees kritiek op de kwaliteit van het onderwijs wat je krijgt, althans ik ben daar kritisch over. Ik denk dat ze niet goed bediend worden. Althans, niet in de grote massa aan studies die dan vallen onder de term alfa en gamma studies, dus rechtenopleidingen, geschiedenis, talen, dat soort studies. Ik heb het niet over de bèta opleidingen of de technische universiteiten, daar zit maar een heel klein deel van de studenten op. Om dat te verbeteren vraag ik iets terug. Namelijk dat we studenten wat meer laten investeren in hun eigen toekomst. Maar dat kunnen ze dan wel tegen aantrekkelijke tarieven lenen zodat ze niet een drempel ervaren waar ze niet overheen zouden kunnen.

VAN DER HEYDE
Maar even kort en goed: moet u niet gewoon veel meer investeren in dat onderwijs in plaats van bezuinigen nu? U heeft toch zelf ook altijd gezegd: onderwijs is het belangrijkste wat er is?

RUTTE
Kijk, we bezuinigen niet op het onderwijs en voor zover mensen denken dat heel veel extra geld aan het onderwijs uitgeven helpt, wijs ik op de beeldspraak die ik net gaf: er is miljarden extra ingepompt aan het einde van Kok, maar ook in de afgelopen jaren nog. En nogmaals, je kijkt een uur later en de tuin ligt er weer net zo droog bij. En de vraag is: wat is er uiteindelijk mee gebeurd, want er is nauwelijks groei aan plantjes geweest. En hoe komt dat? Omdat het in te veel gevallen gaat zitten in de bestuurders, bureaucratie, leemlagen, schaalvergroting ten koste van bijvoorbeeld het plezier in het vak.

WESTER (RTL)
Dus eigenlijk zegt u tegen de studenten: leuke demonstratie, maak er een mooie dag van, maar de plannen gaan niet veranderen.

RUTTE
Die plannen daar hebben we echt heel goed over nagedacht. Maar ja, ik zeg er tegelijkertijd bij, je neemt natuurlijk respectvol kennis als mensen demonstreren. Die passie die daaruit spreekt, spreekt mij ook weer aan. Dan denk ik nou: we zijn het in ieder geval over één ding eens: dat dit een belangrijk onderwerp is. Maar we zijn het blijkbaar niet eens over de richting. Dus we gaan graag de dialoog verder aan, maar ik ga hier niet de indruk wekken dat er een grote kans is dat de plannen ineens dramatisch zullen veranderen door de demonstratie. Dat is waar.

BOONMAN (EenVandaag)
Ik zag zojuist de de hoogleraren in toga in het Spuitheater, zoveel van hen tegelijk op één plek was tamelijk indrukwekkend. Ze hoopten zeiden ze na afloop dat het beleid een beetje zou worden bijgedraaid, maar als ik u zo hoor zit dat er niet in.

RUTTE
Nou goed de voorstellen komen weer terug in het kabinet en je moet natuurlijk altijd kijken naar de precieze invulling, maar de grote lijnen van de voorstellen zoals ze vastliggen in de akkoorden, die zullen we uitvoeren, omdat we er echt in geloven. Maar tegelijkertijd zeg ik, luister je natuurlijk naar signalen uit de samenleving. Maar ik vind wel dat het een stevige dialoog mag zijn. En als universiteiten op grote potten geld zitten, dat weet ik uit mijn eigen tijd als staatssecretaris hoger onderwijs, toen ergerde mij ik daar ook al aan. En de bestuurders met hun rug naar de instelling stonden en met de open knip naar Den Haag van kunnen we nog wat meer krijgen? Dat ik zei van jongens gaan nou eens praten over de kwaliteit van de instellingen. Waarom al die bestuurders? Waarom al die bureaucratie? Daar moet het debat ook over gaan. En het is wat makkelijk om te zeggen er wordt nu op korte termijn loopt het budget wat terug, terwijl het daarna weer gaat stijgen en dan moeten we opeens mensen gaan ontslaan, terwijl ze op ruim een miljard zitten. Dat is niet logisch.

FABER (de Telegraaf)
U zei net de schaalgrootte moet aangepakt worden. Vanmorgen is bekend geworden dat de raad van toezicht van InHolland weg is gegaan. Daar zijn heel veel problemen door die schaalgrootte. Zitten 33.000 studenten daar. Vindt het kabinet dat dit soort hogescholen, universiteiten opgeknipt zouden moeten worden? Want dat idee gaat een beetje in de sector.

RUTTE
Nou dit probleem doet zich vooral voor bij de hogescholen, niet zozeer bij de universiteiten. En de vraag die je altijd moet stellen bij scholen, maar dat geldt ook bij het MBO en het voortgezet onderwijs, is: als je een grote schaal hebt, is de menselijke maat nog op de locaties? En heel veel scholen hebben dat goed georganiseerd. Daar is dus nog menselijke maat op de locaties. Daar staat nog een directeur die ’s morgens de leerlingen op hun hoofd tikt en weet dat is Piet en die had een probleem gisteren. Is dat opgelost? Zo wil ik het graag zien. Maar als de instelling zo groot wordt dat de leiding niet meer weet wie er op die scholen en op de hbo-instellingen zit, dan moet je gaan kijken naar die schaal. En we hebben afgesproken in het regeerakkoord dat dat voor ons een belangrijk punt is. En dat we onderzoek gaan doen naar de toekomst toe: hoe voorkom je al die fusies? En naar het verleden terugkijkend: wat zijn de effecten ervan en moet je daar niet in bijsturen?

FABER
Vanmorgen hebben wij een peiling gepubliceerd…

RUTTE
Dank daarvoor, dat was een goed begin.

FABER
Waar u onder minister Opstelten als tweede uit de bus kwam.

RUTTE
Ja dat was minder.

FABER
Wat was uw reactie daarop?

RUTTE
Ja, we zijn honderd dagen bezig en de start is in ieder geval heel positief. Je merkt het ook gewoon aan de reacties op straat. Dat mensen zeggen, ook als ze geen VVD of CDA of PVV gestemd hebben, laat het nou maar zien. Dat is ook Nederland. We zijn uiteindelijk toch wel een optimistisch land en als er dan een nieuw kabinet zit, dan krijgt dat een faire kans. En aan ons de taak om dat waar te maken. Pas honderd dagen he? Dus…

FABER
Kunt u leven met een zeven?

RUTTE
Nee we willen natuurlijk omhoog. Zolang het geen tien is, moet het omhoog.

JANSEN (de Telegraaf)
De PvdA gaf u een 6-,  was dat aardig?

RUTTE
Weet u, ik ga daar geen commentaar op geven. Ik neem kennis van het gemiddelde en dat viel mij helemaal niet tegen, geweten dat ook de oppositie daarin zat. Ik vond dat de oppositie mild was, gemiddeld genomen. Ik vooral naar de teksten gekeken eerlijk gezegd. Die zijn dan eigenlijk nog boeiender dan precies de rapportcijfers.

JANSEN
En wat ook opviel was dat VVD-ministers over het algemeen wat beter scoorden dan CDA-ministers. Was dat nog onderwerp van discussie in de ministerraad?

RUTTE
Nee dat was geen onderwerp van discussie. Ik heb ook niemand somber zien kijken. Overigens, er zijn vrij veel onderzoeken geweest. Van EenVandaag. Algemeen Dagblad had een peiling ergens ook. De Telegraaf natuurlijk, uiteraard. Maar goed, er zijn verschillende onderzoeken geweest en volgens mij wisselt dat beeld nogal en is het zeker niet zo dat altijd de VVD-ministers beter scoren. Het was wel zo dat ik in nogal wat onderzoeken als tweede eindigde en daar moet ik nog eens over nadenken.

UIT DE ZAAL
Joop Zoetemelk.

RUTTE
Joop Zoetemelk. Ja hallo, dat moet jij niet zeggen.

VULLINGS (Radio1)
Ik wil het even hebben over Wikileaks. Deze week dook ook de naam op van uw eigen hoogste ambtenaar van uw ministerie van AZ. Wat dacht u toen eigenlijk toen u dat zag?

RUTTE
Nou, daar hebben we weer een Wikileak en er zullen er nog wel een hele hoop komen. Maar volgens mij en dat weet u beter, zit u nog op schatkisten aan informatie. En voor ons is het iedere keer afwachten. Er ligt inmiddels een verzoek van Timmermans…

VULLINGS
Maar wat vond u van de inhoud van dat bericht? En er kunnen wellicht nog meer berichten komen, dat snap ik wel…

RUTTE
Zeker, zeker, natuurlijk. Maar we hebben ervoor gekozen om nu maar, ook vanwege het verzoek van Timmermans wat inmiddels gekomen is en dat was dinsdagavond of woensdag kwam dat, om maar eens even in samenhang een reactie te geven op alles. Hebben we nu als kabinet gezegd: laten we nou maar eens een goede brief sturen en reageren op een hele hoop dingen, want anders krijg je stapje voor stapje steeds kleine stukjes.

VULLINGS
Heeft u met uw eigen topambtenaar erover gesproken?

RUTTE
Ik spreek hem dagelijks, maar wat de precieze reactie daarop en als we die al geven. Kijk, de kern van de zaak is de weergave door diplomaten van wat er gezegd zou zijn. Dus ja ik neem die natuurlijk niet voor mijn rekening. Maar om iedere keer op iedere snipper te reageren…

VULLINGS
Maar op deze snipper wilde ik wel even een reactie hebben.

RUTTE
Dat begrijp ik, maar dat ga ik dus niet doen. Want we hebben er juist voor gekozen om te zeggen, ook uit respect naar de Kamer die gevraagd heeft van kom nou eens met een integrale reactie, om nou eens even te voorkomen dat we op al die snippers reageren. In het begin hebben we dat nog even gedaan, maar toen lag er ook nog geen Kamerverzoek. Toen hebben we nog op een paar losse berichten gereageerd en nu gezegd: laten we dat even in één keer doen. Dat is veel ordelijker en dat is ook respectvol naar het parlement wat daar om gevraagd heeft.

VULLINGS
Maar u heeft nog wel vertrouwen in uw eigen hoogste ambtenaar?

RUTTE
Volledig. Volledig, ja.

VRAAG
U heeft eerder gezegd dat, ondanks de scepsis onder de Nederlandse bevolking, u toch gaat proberen uit te leggen waarom deze missie van belang is. Denk u dat het het feit dat het beeld toch heel nadrukkelijk naar voren komt dat de Amerikanen zich intensief bemoeien met interne Nederlandse beslissingen, dat bemoeilijkt?

RUTTE
Nou laat ik in ieder geval uitleggen wat de bemoeienis van Amerika tot nu toe met de missie die wij als kabinet hebben voorgesteld, is. Ik ben daarover gebeld door, dat weet u, althans ik had een telefoongesprek, kennismakingstelefoongesprek met Obama en daarna met Joe Biden. Er is natuurlijk gedeeltelijk ook over dit onderwerp gesproken. En daar is het bij gebleven. Ik heb zelf nog geen gesprek gehad met de Amerikaanse ambassadeur. Ik ben ook geneigd daar voorzichtig in te zijn, gezien de ervaringen dat die stukken uitlekken. Maar goed, dat terzijde. Ik kan alleen maar zeggen welke lobby ik ervaren heb in de aanloop naar dit besluit en die is echt minimaal. En ik kan u ook zeggen we hebben dit besluit genomen, niet omdat Amerika of Groot-Brittannië of weet ik veel wie dat leuk vindt, maar omdat ik het zelf vind. Omdat Verhagen, omdat Rosenthal, omdat dit kabinet, Knapen, Opstelten, en wijzelf vinden dat dit nodig is. Dat je na zo’n lange betrokkenheid bij Afghanistan nu ook betrokken zou moeten zijn bij de volgende fase namelijk het overdragen van Afghanistan naar de Afghanen. En je kunt geen troepen uitzenden, je kunt niet politietrainers vragen en marechaussee vragen en militaire trainers die daar bij zijn en F16-personeel dat mee gaat, om daar naar toe te gaan, als je dat niet voelt. Dus dat moet echt bij jezelf zitten. En ik moet eerlijk zeggen: nogmaals, de lobby uit Amerika richting mijn richting is echt minimaal geweest. En ik ben daar ook, dat klinkt misschien stoer, maar dat kan ook me niet zo heel veel schelen, omdat ik dingen doe die ik vind, niet omdat Amerika het leuk vindt.

VRAAG
Hoe is dat verschil te verklaren met de vorige ...

RUTTE
Om te beginnen is maar de vraag of alles wat nu naar buiten komt, zo goed gezegd. Dat moet ik er eerst bij zeggen. En ten tweede is dat iets voor politicologen en historici voor later lijkt mij.

WESTER
Even over de heer Van Zwol. Kunt u zich voorstellen dat u hem zou vragen de Amerikanen te suggereren een bepaalde minister uit uw kabinet te bewerken.

RUTTE
Kijk, ik kan op al die vragen ingaan en ik begrijp al die vragen ook. Maar we hebben als kabinet er nu voor gekozen om op het geheel van het feitencomplex Wikileaks te reageren, voor zover dat ooit geheel bekend wordt. Want u bepaalt uiteindelijk wanneer u wat bekendmaakt en uw collega’s van NRC meen ik en NOS. Dus we doen het in zijn geheel. En als ik dan alle vragen die ik dan verder beantwoord die daar aan gerelateerd zijn, treed ik toch weer in dat dossier en ik vind het ook niet respectvol naar Timmermans die gevraagd heeft om een geïntegreerde reactie.

WESTER
Maar eerder deze week heeft minister Rosenthal wel gereageerd. Dat is ook de reactie die u voor ogen heeft.

RUTTE
Die reactie van Rosenthal daar stond ik volledig, maar dan ook volledig achter. Daar was ik ook bij betrokken, maar dat was nog voordat de Kamer vroeg: wil nou in samenhang op het geheel reageren. Dat is verzoek is gekomen. Als ik dat bij elkaar pak dan zeg ik dan is het ook beter dat we dat verzoek voldoen en we hebben er vandaag ook in de ministerraad over gesproken. En onze conclusie was: het is gewoon correct als we dat bij elkaar pakken en niet iedere keer blijven reageren op stukjes.

WESTER
Maar voor die beantwoording is het daarbij ook denkbaar dat u met uw voorganger Balkenende gaat praten van hoe is dat in jouw ogen destijds gelopen.

RUTTE
Kijk het proces om te komen tot een goede brief aan de Kamer dat is een subtiel proces, maar dat bevindt zich in eerste plaats natuurlijk bij de betrokken bewindslieden etc. En als die het nodig vinden om nog een iets te vragen dan kan dat altijd en dan zal Balkenende daar zeker toe bereid zijn, maar ik heb op dit moment niet dat voornemen. Ik heb ook geen aanleiding dat te doen. Maar mocht dat er te zijn, dan zal ik hem bellen, maar daar is op dit moment geen enkele aanleiding voor.

VAN DER HEYDE
Zonder het nou over de specifieke personen te hebben. Het fenomeen, het feit dat een minister van de ene partij een ambtenaar afstuurt en via een omweg laat beïnvloeden, een minister van de andere partij in de eigen coalitie. Kunt u zich daar iets bij voorstellen?

RUTTE
Kijk, de vraag aan mij, toen in de oppositie zittend, becommentariërend wat uit Wikileaks oprijst als beeld, wat nogmaals een beeld is wat voortkomt uit verslagen van diplomaten die ik niet voor mijn rekening neem, noch in die baan, noch in deze baan, maar het voor mij niet mogelijk om op die vraag antwoord te geven. Want dan zit ik in de commentaarpositie en dat is mijn baan niet. Dus mijn baan is om er voor te zorgen dat de Kamer goed bediend wordt en dat wij een fatsoenlijk antwoord geven op de brief van Timmermans.

VULLINGS
Ik vroeg u net of u uw hoogste ambtenaar nog vertrouwt. Vertrouwt u Verhagen nog?

RUTTE
Verhagen vertrouw ik ook volledig.

VULLINGS
Dus u heeft niet het gevoel, mocht er ooit een conflict in het kabinet ontstaan, dat hij gaat bellen met allerlei buitenlandse mogendheden om die erbij te halen om u over te halen?

RUTTE
En dat er opeens een kanonneerboot in de Hofvijver bij het Torentje ligt?

VULLINGS
Nou ja, u begint er zelf over. U sluit het kennelijk niet uit. Dus geef maar antwoord.

GELACH

RUTTE
1-1. Ik vertrouw hem volledig, ja.

MEERHOF (de Volkskrant)
Het standpunt van mijnheer Rosenthal was: dit is de weergave van de Amerikaen, ik neem dat niet voor mijn rekening. Maar ik zou me wel kunnen voorstellen dat in de Trêveszaal aan degene die meer kan weten, minister Verhagen, of wat er in de cables staat zo zou kunnen zijn.

RUTTE
Nee nogmaals, al die vragen over het proces, die zijn allemaal gerelateerd aan het hele feitencomplex wat heel geleidelijk aan bekend wordt.

MEERHOF
Maar dat is toch een puur procesmatige vraag, of u dat gevraagd heeft aan minister Verhagen.

RUTTE
Het ingaan op alle procesmatige vragen, gerelateerd aan het hele complex aan materiaal wat uit Wikileaks is voortgekomen, raakt direct ook aan de vraag van Timmermans om een goede reactie te geven. En ik vind het gewoon niet netjes om dat te doen, dus ik blijf echt bij mijn antwoord dat ik eerst een goede brief van het kabinet wil, waarin we proces dan wel staatsrechtelijk dan wel op inhoud, daar moeten we allemaal eens goed naar kijken hoe we dat precies aanpakken. We hebben nog niet alles. We kijken wat er nog verder binnenkomt. U weet meer dan ik.

BREEDVELD
Ik heb zomaar het idee dat we wel klaar zijn met dit onderwerp. De allerlaatste dan.

MEERHOF
Ik weet ongeveer hoe het zit met ministeriele verantwoordelijkheid. Maar weet u dat? Is het gebruik om iemand die in een vorige functie ergens bij betrokken is geweest om die dan wel daarna te vragen?

RUTTE
Als daar aanleiding voor zou zijn, ja. Als er geen aanleiding voor is dan niet. Dat kan. Alles kan. Zoals ik ook antwoordde op de heer Wester op de vraag: ware het denkbaar dat je er nog eens met Balkenende over praat. Denkbaar wel. Op dit moment heb ik er geen enkele aanleiding voor over dit onderwerp.

VAN DER HEYDE
Nog even over het besluit voor de missie in Kunduz. Bent u toch bang dat alles wat nu met Wikileaks naar boven komt dat dat het belangrijke besluit voor het kabinet negatief beïnvloedt?

RUTTE
Heel eerlijk gezegd niet. Omdat mijn indruk is dat de verschillende partijen in de Tweede Kamer echt, dat merk ik ook in de vragen die we gekregen hebben: 367 vragen gekregen, ook gewoon goede vragen van alle fracties, en in de loop van de middag gaan wij antwoorden versturen met ook nog eens een brief erbij waarin wij op een aantal hoofdlijnen nog eens ingaan op de missie. Uit die vragen blijkt ook dat men zeer inhoudelijk gedreven met dat onderwerp bezig is, en voor zover er twijfel is heb ik net al gezegd welke lobby ik ervaren heb, en die was dus minimaal tot niet, vanuit de Amerikaanse zijde en bovendien zou dat – ja, nogmaals zo zit ik in elkaar, en ik hoop mijn collega’s ook, en dat verwacht ik… dat weet ik eigenlijk ook al wel van ze – dat je dit soort dingen doet… militairen uitsturen omdat je het zelf het juiste besluit vindt en niet om een of andere bondgenoot te pleasen.

VAN DER HEYDE
Dan even iets anders. Er is bij die partijen in de loop van de afgelopen week natuurlijk van alles gebeurd: bij GroenLinks de partijraad, men is er intern over bezig. En wat daar vooral naar voren komt bij de partijen waarvan u straks afhankelijk bent voor dat besluit, is dat die missie wel erg militair lijkt in plaats van civiel, die agenten opleiden. Acht u het denkbaar dat u daar nog iets aan gaat doen. Dat daar nog iets gaat veranderen in die verhouding?

RUTTE
Kijk, wat ik niet wil doen voor het Kamerdebat is dat soort onderhandelingen voeren voor zover dat al in een debat überhaupt kan bij een artikel 100-brief. Wat ik wel wil doen is ingaan op het eerste deel van uw vraag, namelijk hoe militair is het? Kijk, wat EUPOL doet is het midden- en hogere kader opleiden in Afghanistan. En Nederland is geloof ik het enige land waar de politie op enig moment meer hoger kader had, dan agenten, maar de doelstelling in Afghanistan is omgekeerd. Dat je minder kader hebt dan agenten op straat. Om agenten op de straat op te leiden in aanvulling op het midden en hogere kader heb je de marechaussee nodig, de gendarmerie om daar politiemensen te trainen die het dagelijkse werk gaan doen. Dat moet deels ook buiten. En om dat zij dat doen in omstandigheden waarbij je ook met bermbommen te maken kan hebben, hele complexe situaties op markten. Het gaat om Afghaanse civiele politie, maar het is natuurlijk anders dan in Katwijk en Alkmaar, want daar zijn geen bermbommen. Daarom zijn die militairen erbij om daar ook in te trainen. Dat zijn dus trainers. En daarmee kan ik ook echt ook volgende week in het debat overtuigend laten zien dat dit geen militaire missie is. Het is politietrainingsmissie, maar als je politie opleidt in Afghanistan heb je wel militairen als trainers nodig om de mannen en vrouwen die op straat het werk goed doen ook goed op te leiden.

VAN DER HEYDE
Maar als die partijen dan toch zeggen: we vinden het te veel militairen. Het is niet in balans. Valt er dan nog iets aan te versleutelen of is dit gewoon de manier waarop het moet?

RUTTE
Maar nogmaals: dat is het type vragen wat gaat over het debat en hoe dat debat gaat lopen, maar ik denk dat in Nederland ook daar partijen – en dat merk ik ook tot nu toe in de vragen die we hebben gekregen – daar met een goede kennis van zaken van de artikel 100-procedure inzitten, namelijk dat het niet gebruikelijk is om te gaan wheelen en dealen over dit soort missies, maar wel te vragen: hoe zit dat nu? En leg dat nog eens uit en kun je daar het mandaat nog verder dichtschroeien, dat soort… Dat zult u ook zien als de vragen vanmiddag bekend worden en de antwoorden, dat veel vragen daarover gaan: Wat is dan precies dat F16-mandaat? Wat is nu precies de taak van die militairen die meegaan met die teams die het veld ingaan. Hoe zit het dan met dat trainen en is dat dan echt niet militair? Het is heel belangrijk om dat heel goed met elkaar uit te werken en nogmaals, ik heb dat vorige keer ook gezegd dan kom je volgens mij heel dicht bij wat Job Cohen erover zei in april vorig jaar bij Sven Kockelman, maar ook bij… ook echt een uitvoering van de motie van Peeters/Pechtold eind juni.

VAN DER HEYDE
En toch zeggen nu zelfs sommige mensen binnen de CDA-fractie dat ze nog twijfelen. Denkt u dat die missie er gaat komen?

RUTTE
Ik heb zeer goede hoop. En ik ga volgende week, dat geldt ook voor mijn collega’s die de verdediging op zich nemen, ik ga volgende week echt met overtuiging dat dit het goede besluit is het debat in. En zo moet het ook in Nederland. Ik vind ook… ja, als ik kijk naar de reacties van veel partijen dat dat debat respectvol gevoerd kan worden volgende week met ook open argumenten over en weer. En ik heb goede hoop op de afloop. Maar geen garanties op goede hoop.

VRAAG
De liefhebbers van de Nederlandse taal is plan u een brief te gaan schrijven...

RUTTE
Yes, I have seen it.

VRAAG
Vindt u dat een beetje gezeur, of trekt u zich dat wel aan.

RUTTE
Ik heb voor ik de politiek in ging 4 jaar bij Unilever gewerkt en dat is een internationaal bedrijf dus in mijn taalgebruik zit wat Engels en ik heb een ding geleerd: als je gaat proberen je taalgebruik aan te passen, dan gaat het ook ten koste van je snelheid van denken, van ja wat mensen misschien ook af en toe positief aan me vinden dat ik probeer eerlijk de vraag te beantwoorden als ik dat kan, en ook eerlijk te zeggen als ik het niet kan. Dus ja, dat is lastig hoor. Ik had vorige week, zag ik een zin terug, zat ik met de RVD naar te kijken in de persconferentie met drie Engelse termen en toen zei een collega…. van Chris… stak drie vingers op… drie Engelse termen, ja, hmmm dat is wel veel. Dus ik neem alle signalen die ik uit de samenleving krijg serieus, maar dit is wel een tall order.

GELACH 

VISSCHJAGER
U heeft dat misschien voor u liggen: Premier stelt gerust. Misschien heeft u het gelezen. Ik ben opgebeld door de holocaust-professor Ten Kate, die wil met u in discussie gaan. Die vindt het heel oppervlakkig. Daar hebben we vanmorgen over gesproken maar volgens mij bent u te goeder trouw, want u speelt piano. Het is niet voor niets dat ik u iets vraag over de holocaust. 37 en e wilt u, tenminste de VVd, er ook uit halen, zodat er niet meer collectief beledigd kan worden. Is dat niet, het doet denken dat Wilders daarmee beschermd wordt. Omdat de rechter geen schijn kans meer heeft Wilders te veroordelen. Ik weet niet of ie dat doet. Ik zou graag een antwoord willen hebben, ik weet op welke vraag het is, kiest u maar.

RUTTE
Dat doen nu nooit collega’s van u hier, meneer Visschjager. Ik moet het toch eerst opschrijven denk ik, he? Nee, ik schrijf op: ik verwijs echt naar het antwoord van vorige week en de week ervoor. Ik heb daar alles over gezegd en er stond overigens een heel aardig stuk – niet dat ik het er helemaal mee eens ben -  maar aardige analyse van Kustaw Bessems in dagblad De Pers deze week. Ook over dat onderwerp.

VISSCHJAGER
Zet u uw handtekening eronder?

RUTTE
Ik zet zeker mijn handtekening eronder.

VISSCHJAGER
Het gaat de geschiedenis in, hoor.

RUTTE
Geweldig. Bedankt.