Start Spitsvrij

Toespraak | 07-10-2011

Dames en heren,

Nederland ontdekt een andere manier van werken.
Hier bij PGGM.
En bij honderden bedrijven door heel Nederland.
Minder star.
Minder ingeklemd tussen vaste tijdstippen.
Minder gebonden aan ingesleten routines en gewoonten.

Ik heb zelf ervaren hoeveel energie een beetje vrijheid kan losmaken.
In mensen en in organisaties.
In mijn tijd bij Achmea bracht ik het zelf in praktijk.
Voor veel van mijn medewerkers waren de klassieke kantooruren te knellend.
Als je wat eerder naar huis kunt, haalt dat voor veel mensen de druk van de ketel.

Het bijzondere is, dat die ‘verloren tijd’, dubbel en dwars wordt ingehaald.
Dat zie je aan de hoeveelheid e-mails die je ’s avonds ontvangt.
Voor zover ik kon zien, ging de arbeidsproductiviteit omhoog.

Als minister, neem ik die ervaringen mee.
De centrale vraag op mijn bord is nu: hoe houden we Nederland in beweging?
En ja, dat betekent bouwen en nog eens bouwen.
Hier in de regio Utrecht investeert het Rijk de komende tien jaar alleen al in wegen zo’n vier miljard euro.

We werken ook keihard aan het spoor en aan stations. Ga maar kijken op Utrecht Centraal: de bouwkranen steken bijna boven de Domtoren uit!

Ik houd de vaart erin.
Bouwen is en blijft nodig.
Maar we gaan het er niet mee redden.
Want de mobiliteit groeit dóór.
Vooral in de Randstad.

Daarom is ook een beter, slimmer benutten van onze dure infrastructuur nodig.

Alerter optreden bij incidenten, spitsstroken langer open, 12 treinen per uur op de drukste trajecten, veel meer fietsenstallingen bij stations, betere schakels tussen weg, spoor en vaarwegen, ontvlechting van doorgaande en lokaal verkeer..

Dat is allemaal nodig en dat doen we ook allemaal.
Maar in de strijd tegen de files hebben we ook de hulp van de weggebruiker nodig.

Ik geloof in dit verband meer in wortels dan in stokken.
Als je zelf ervaart wat de voordelen zijn van een ander reisgedrag, dan is dat veel overtuigender dan vermanende ministers of een ‘eigen schuld-dikke bult’-beleid.

Daarom zet ik samen met regio’s en bedrijven mijn schouders onder mobiliteitsprojecten zoals hier in de driehoek Utrecht-Amersfoort-Hilversum.
Daarom ondersteun ik ‘Spitsvrij’ met een bedrag van 10,2 miljoen euro. Ruim 60 werkgevers doen mee.

Hiermee verleiden we duizenden weggebruikers om samen met hun baas alternatieven te vinden voor het rijden in de spits.

Over de in and outs van dit project komen straks anderen te spreken.

Mij gaat het nu om de vraag ‘Werken ze ook, dit soort projecten?’

Het antwoord is ‘ja’.

Dat weten we op basis van onderzoek.
We hebben in deze regio en in andere regio’s al soortgelijke initiatieven genomen. In Rotterdam, Arnhem-Nijmegen, Brabant en Haaglanden. In totaal hebben daaraan zo’n 30.000 mensen meegedaan.
Hun ervaringen hebben we grondig geëvalueerd.
Een paar heldere uitkomsten:

• De deelnemers maken dagelijks samen een derde tot de helft minder spitsritten. Ze gaan wat later van huis, werken thuis, of pakken de fiets of het OV.
• Dankzij hun bewuste keuze vermindert het totale aantal auto’s in de spits op het bewuste traject met minstens 4 procent. 
• Een paar procent minder verkeer in de spits zorgt al gauw voor 10-20% minder vertraging voor alle weggebruikers op dat traject. Tel uit je winst.

Een belangrijke vraag is natuurlijk of het effect weer wegebt als het project is afgelopen. Als de financiële prikkel om de spits te mijden wegvalt, gaan weggebruikers dan nog steeds bewuster op pad?

Een groot aantal wel!
In 2009-2010 hadden we een project op de Waalbrug bij Nijmegen waaraan zo’n 6000 mensen meededen. Zij konden 4 euro verdienen elke keer als ze de brug in de spits meden.
Dat leverde onder die deelnemers 43% minder spitsritten op.
Toen het project was afgelopen, bleek uit de eerste metingen dat veel mensen de spits bleven mijden. Het aandeel spitsmijders was toen nog steeds 37%.
Zonder prijsprikkel!

Het blijkt dus dat dit soort projecten in staat is mensen ‘uit hun oude groef’ te halen.

Zonder ingewikkelde regelgeving, zonder vermaningen of preken en zonder een karrenvracht aan nieuw beleid.
Gewoon door mensen te laten ervaren dat er ook andere opties zijn dan elke ochtend om kwart voor acht in de auto te stappen.

Daar hebben we natuurlijk wel de werkgevers bij nodig.
Want hoe meer ruimte zij geven aan de mensen op de werkvloer van hun bedrijf, hoe meer ruimte we allemaal krijgen op de werkvloer van de BV Nederland.

We hebben er ook onze innovatieve bedrijven bij nodig.
Want veel komt aan op actuele en persoonlijke reisinformatie, via de smartphone of anderszins. Zodat mensen precies weten wat hen onderweg te wachten staat. En de beste optie kunnen kiezen.

Dat is ook een belangrijke pijler onder dit project. Deelnemers krijgen de beschikking over een ‘multimodale reisplanner’. Een web-applicatie die je precies vertelt:

• Welke reisalternatieven je hebt;
• Wat voor jou op dat moment de beste combinatie van vervoermiddelen is; 
• Wat je reistijd is vóór, in en na de spits; 
• Of er actuele incidenten zijn onderweg.

De kern is dat bouwen en bewust benutten van onze infrastructuur altijd gelijk op moeten gaan.
In totaal heb ik bijna 800 miljoen euro uitgetrokken voor het programma Beter Benutten.
Dat is een goed renderende investering.
Kijk bijvoorbeeld naar de kosten en baten van dit soort mobiliteitsprojecten.
Dan zie je dat de economische baten uiteindelijk groter zijn dan de kosten.

Inmiddels hebben zich voor Spitsvrij 3720 mensen aangemeld.

Elders in de regio start Rijkswaterstaat een soortgelijk project op de A12, tussen Veenendaal en Utrecht (Spitsmijden A12). Daar werken we hard aan extra rijstroken en gebruikt Rijkswaterstaat deze aanpak om de doorstroming tijdens de bouw op peil te houden.

Ik wil alle deelnemers heel veel succes wensen.