Speech van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, Wilma Mansveld, op het ondernemersgala van VNO-NCW Noord, Groningen

‘Het gaat de komende decennia in de wereld om vier grote thema’s: voeding, water, gezondheid en energie. Die thema’s vragen om nieuwe pioniers.’ Dat zei staatssecretaris Mansveld tijdens de feestrede op het jaarcongres van VNO-NCW Noord in Groningen. En u bent daarbij in het voordeel, want dat is precies waar u – hier in het noorden - goed in bent: agribusiness, Water, Healthy Ageing en Energie. U hebt hier in het noorden goud in handen. De wereld vraagt om moedige ondernemers. Die ondernemen met een spannende, gedurfde visie op een duurzame, schone en gezonde toekomst. Die pionieren in een nieuwe economie en niet bang zijn voor een wereld die voortdurend verandert. Ondernemers die - net als goede schakers - goed nadenken over hun volgende zet.’

Geachte Commissarissen van de Koning,
Beste Max, Beste Sjaak, Beste John,
Geachte voorzitter VNO-NCW Noord,

Beste Bert,
Dames en heren,

Wat is het goed om thuis te zijn, want dat is het Noorden voor mij.
Dit is de elfde keer dat ik op het ondernemersgala ben.
En ik vind het een eer dat ik vanavond de feestrede mag houden.

Bert vroeg of ik het wel met humor wilde vertellen.
Het was namelijk zo´n avond.
Helaas…. Ik ben geen cabaretier, geen stand-upcomedian en ik vond Bert al bijzonder grappig dus dat heeft u al binnen.

Vanavond wil ik het over drie dingen hebben:
Over schaken, polderen en over duurzaamheid.

Als u zich afvraagt waarom ik het niet over internationalisering of export heb, want dat is het thema van vanavond, dan moet ik dat toch even uitleggen.

Een paar weken geleden was ik bij de beste wielerronde van Nederland: Surhuisterveen.

Daar kwam ik Bert tegen… met gezichtsbeharing.
In huiselijke taal: een baard.

Volledig afgeleid door de baard, luisterde ik naar Bert, die ondertussen sprak over het thema van deze avond en mij in hetzelfde gesprek uitnodigde om een Schaaktoernooi te openen.
Ik denk dat ik u niets meer hoef uit te leggen.

Ik heb het dus vanavond over schaken.

En Bert: dank, enorme dank dat de baard er af is.
Het staat je uitstekend.

Schaken

Eigenlijk houd ik niet van schaken. Het duurt te lang.
Je mag niet praten, er staat een klok naast en je moet stilzitten.
Een zeer onaantrekkelijke combinatie.
En toch is dat precies wat wij elke dag doen: als bestuurder, als politicus en als belangenbehartiger.
Je schaakt elke dag.

De vraag is steeds: hoe ga je het spel spelen? Hoe open je?
Dat laatste – de openingszet van het spel – intrigeert me enorm.
Over die ene zet zijn al hele boeken geschreven:
Open je met de koning of de dame om het centrum onder controle te krijgen?
Of kies je toch voor een flankspel? Kies je voor de pion…. Het paard?

De openingszet kan het spel maken of breken en vraagt serieuze voorbereiding.
Immers: de fatale stap op een hellend vlak is de eerste stap.
Ik vraag mij af hoe bewust eerste zetten eigenlijk worden gedaan.
Als ik terugkijk in mijn leven, zijn er twee zetten die openingszetten van een nieuw spel bleken te zijn.

De eerste is mijn verhuizing van Utrecht naar Groningen, midden jaren tachtig. Het was een sprong in het diepe. Maar zoals ik zei is het mijn thuis geworden.
De tweede deed ik bewuster, toen ik in 2000 het bedrijfsleven verliet om bij de SEAN (later de SER Noord-Nederland) te gaan werken.
Ik deed dat omdat ik mijn mening over maatschappelijke vraagstukken meer wilde tegenkomen in mijn werk. Ook die zet bleek achteraf een openingszet te zijn.
Ik weet dus hoeveel impact de eerste zet heeft.

Polderen

U heeft in het Noorden ook een openingszet gedaan die van grote waarde bleek en waarin u pionier was.

De Bestuurscommissie Noorden des Lands. We hebben het dan over 1957.
De Bestuurscommissie was toen de eerste plek in Nederland waar regionale bestuurders en sociale partners structureel met elkaar om tafel zaten en later als landsdeel naar Den Haag trokken.

U was daarmee de rest van Nederland ver vooruit. Niet alleen vanuit verschillende rollen, maar ook vanuit verschillende provincies.
Eén voorbereide stem vanuit één regio.
Ik geloof in die aanpak: ik ben een echte polder adept.
Polderen zie ik niet als concessiemodel, maar als een echt discussiemodel.
Waarmee je zoekt naar een gezamenlijke visie en naar gezamenlijk consistent beleid dat eruit voortvloeit.
De hoogleraren Van Zanden en Prak concludeerden het dit jaar in hun boek Nederland en het poldermodel als volgt:
‘Polderen brengt rust en rijkdom.’
Ik weet het. Polderen is eindeloos discussiëren, je krijgt nooit gelijk, je moet luisteren naar de ander. Je brengt eindeloze avonden door in zaaltjes met smerige koffie. Het is een enorm gedoe.
Maar die conclusie - van Van Zanden en Prak - is me uit het hart gegrepen.
En sinds het Energieakkoord wil ik daaraan toevoegen: polderen brengt vooruitgang.

Dus nu ik hier toch sta, ik niet grappig ben en u geen kant op kunt, wil ik u een advies geven:

Deze noordelijke samenwerking vertoont zichtbaar sleetse plekken. En dat kunt u zich niet permitteren. U heeft hier goud in handen (daar kom ik later op terug).

En daarom wil ik u vanavond oproepen om na te denken over een zet die uw nieuwe openingszet kan zijn.

Duurzaamheid

Dat advies geef ik u niet alleen als het gaat om samenwerking.
Maar ook over duurzaamheid.
U weet, ik sta hier vanavond als staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Met naast treinen en vliegtuigen ook Duurzaamheid in portefeuille.

En ik wil u uitdagen tot lef en moed.

Duurzaamheid en milieu hebben nog steeds de vage restgeuren van de jaren tachtig. De geur van Greenpeace in combinatie met geitenwollensokken en van allerlei verboden.

Voor mij betekent duurzaamheid niet dat ik een jeukende angora trui aantrek en u zeg wat niet mag. Niet omdat angora en mijn favoriete kleur zwart een beroerde combinatie is. Maar omdat duurzaamheid voor mij betekent dat jonge bedrijven het de gewoonste zaak van de wereld vinden om te werken aan een circulaire economie. Om cradle-to-cradle te werken en zo duurzaam mogelijk te ondernemen.

En zich te richten op het versnellen van omslag naar een duurzame economie.

In mijn werk zie ik dus elke dag hoezeer duurzaamheid is ingebed in onze samenleving.
Ik ben niet zo van de ideologie, maar wel van het pragmatisch economisch denken.
En ik kan u zeggen: het is geweldig stimulerend om middenin die nieuwe beweging te mogen staan.
Voor mij is de circulaire economie het beste antwoord op de crisis.

Waarom?
Omdat het ten eerste een economie is waarin afval geen afval meer is, maar een grondstof voor nieuwe producten. Een economie die niet schadelijk is voor het klimaat.
Ten tweede is het een economie die steunt op steeds meer duurzame energie. Ik geloof dat het recent afgesloten Energieakkoord een stap in die omslag is. Tot stand gekomen in de polder.
Ten derde geloof ik in pragmatisch Duurzaamheidsbeleid. Focus op een ambitieus doel en ga er dan ook samen voor.

Duurzaamheid begint bij u en bij mij, maar het spel wordt ook op het mondiale schaakbord gespeeld.

Daarmee hebben we meteen de link naar internationalisering.
Voor de cijfers: Nederland is verantwoordelijk voor een half procent CO2 uitstoot in de wereld. Dat is vrijwel niets, zult u denken. Dus wat is het probleem?
Maar draait u het eens om: welke rol kan dit land, deze regio spelen in de oplossing van grote wereldproblemen?

Laten we even uitzoomen en van een afstand naar de wereld te kijken.
Want die wereld verandert voortdurend:
-Het klimaat verandert, met alle gevolgen van dien. Zoals de stijgende zeespiegel.
-De wereldbevolking groeit. En al die mensen moeten eten.
-We worden steeds ouder en willen dat zo gezond mogelijk.
-Onze oude energiebronnen raken op en vervuilen ze onze aarde teveel. Dus waar halen we straks onze duurzame energie vandaan?
Het gaat de komende decennia gewoon om vier grote thema’s: voeding, water, gezondheid en energie.

Die thema’s vragen om ondernemers die niet blijven hangen in de muffe milieusfeer van de jaren tachtig, maar om nieuwe pioniers.
Om schakers die nadenken over een openingszet.
En u bent daarbij in het voordeel.

U ziet ´m natuurlijk al aankomen: dit is precies waar u goed in bent:

Agro, Water, Healthy Ageing en Energie.

U hebt hier in het noorden goud in handen! Schiet dan ook een beetje op met die samenwerking en lees uw eigen geschiedenis hierover.

Met uw pioniersgeest en uw ondernemerschap kunt u aansluiten bij het oplossen van wereldproblemen!

Ik moet daarbij ook denken aan een prachtig boek, dat vorig jaar uitkwam.
Het is van de Amerikaanse schrijver Teju Cole en het heet Open Stad.
In het boek beschrijft Cole zijn leven in New York, Brussel en het Nigeriaanse Lagos.
Drie grote steden op drie verschillende continenten.
De steden verschillen enorm van elkaar.
En toch weet hij in zijn boek de verhalen zo met elkaar te verbinden, dat de steden op elkaar gaan lijken.
Hij brengt in zijn boek zo mensen, culturen en hele werelden dichter bij elkaar.

Dames en heren,

Wat Teju Cole doet, kunt u ook.
Met uw kracht op het gebied van Agribusiness, Water, Healthy Aging en Energie kunt u deze regio onderling verbinden, maar ook met de rest van de wereld.
Dat is zeker in Europa ontzettend belangrijk, want Europa denkt in regio’s.
Natuurlijk gaat dit alles niet zonder slag of stoot. De werkelijkheid is complex, dat weet ik ook.
Maar ik wil er mee zeggen dat de wereld aan uw voeten ligt. En dat die wereld vraagt om moedige ondernemers.
Die, net als ik, geloven dat Groene Groei de weg uit de crisis is.
Die ondernemen met een spannende, gedurfde visie op een duurzame, schone en gezonde toekomst.
Die pionieren in een nieuwe economie en niet bang zijn voor een wereld die voortdurend verandert.
Die ondernemers dus, die goed nadenken over hun volgende zet.

Ik weet wat uw kracht is. Daarvoor kennen we elkaar goed genoeg.
Bundel uw krachten, blijf samenwerken en blijf vooruitstrevend.
Zo bouwen we samen aan een ‘Open Regio’, geheel in de geest van de schrijver Cole.
Een open regio die sterk staat in een Open Nederland.
Die sterk staat in een Open Europa.
En die sterk staat in een Open Wereld.

Dank u wel!

Het is van de Amerikaanse schrijver Teju Cole en het heet Open Stad.
In het boek beschrijft Cole zijn leven in New York, Brussel en het Nigeriaanse Lagos.
Drie grote steden op drie verschillende continenten.
De steden verschillen enorm van elkaar.
En toch weet hij in zijn boek de verhalen zo met elkaar te verbinden, dat de steden op elkaar gaan lijken.
Hij brengt in zijn boek zo mensen, culturen en hele werelden dichter bij elkaar.

Dames en heren,

Wat Teju Cole doet, kunt u ook.
Met uw kracht op het gebied van Agribusiness, Water, Healthy Aging en Energie kunt u deze regio onderling verbinden, maar ook met de rest van de wereld.
Dat is zeker in Europa ontzettend belangrijk, want Europa denkt in regio’s.
Natuurlijk gaat dit alles niet zonder slag of stoot. De werkelijkheid is complex, dat weet ik ook.
Maar ik wil er mee zeggen dat de wereld aan uw voeten ligt. En dat die wereld vraagt om moedige ondernemers.
Die, net als ik, geloven dat Groene Groei de weg uit de crisis is.
Die ondernemen met een spannende, gedurfde visie op een duurzame, schone en gezonde toekomst.
Die pionieren in een nieuwe economie en niet bang zijn voor een wereld die voortdurend verandert.
Die ondernemers dus, die goed nadenken over hun volgende zet.

Ik weet wat uw kracht is. Daarvoor kennen we elkaar goed genoeg.
Bundel uw krachten, blijf samenwerken en blijf vooruitstrevend.
Zo bouwen we samen aan een ‘Open Regio’, geheel in de geest van de schrijver Cole.
Een open regio die sterk staat in een Open Nederland. Die sterk staat in een Open Europa. En die sterk staat in een Open Wereld.

Dank u wel!