Veiligheid en Justitie op koers

Sinds het aantreden van het kabinet Rutte II - een jaar geleden - zijn minister Opstelten en staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie volop bezig de plannen uit het regeerakkoord uit te voeren. Er is al veel tot stand gebracht. Grote veranderingen die de politie, het openbaar ministerie en de rechtspraak klaar moeten maken voor de toekomst liggen op koers. Daarbij hoort een uitgebreid wetgevingsprogramma. Veel wetten zijn in voorbereiding, ingediend bij de Tweede Kamer of in werking getreden.

Zo krijgt de versterking van de samenwerking binnen de strafrecht-, executie- en vreemdelingenketen volop aandacht. Digitalisering van onderdelen van de strafrechtsketen is een belangrijke voorwaarde om strafzaken efficiënter af te wikkelen. Verder is het streven de tenuitvoerlegging van straffen te verbeteren. Een en ander gebeurt aan de hand van programma’s als de Versterking Prestaties Strafrechtketen (VPS), inclusief de Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen (USB). Er is meer inzet op opsporing van veroordeelden. Daarbij gaat de politie extra inzetten op voortvluchtigen met vrijheidsstraffen van 90 dagen of meer en voor zeden- en geweldsmisdrijven. Ook komen er meer mogelijkheden om paspoorten van voortvluchtigen vervallen te verklaren of afgifte van het paspoort te weigeren.

Van belang is ook de modernisering van het Wetboek van Strafvordering, in het kader van het programma Versterking Prestaties in de Strafrechtketen. Het gaat daarbij om de regelingen van de opsporingsbevoegdheden en dwangmiddelen, het onderzoek ter terechtzitting, het hoger beroep en de internationale rechtshulp. Doel is deze wetgeving voor de praktijk overzichtelijker te maken en de administratieve lasten in de uitvoering - waar mogelijk - te verminderen.

Verder investeert Veiligheid en Justitie in contacten met burgers, als het gaat om opsporing en veiligheid. Zo is er Burgernet, een unieke samenwerking tussen gemeente, politie en burgers om de veiligheid in de wijk te vergroten. Inmiddels hebben zich al 100.000 deelnemers aangemeld. Ook is NL Alert ingevoerd dat de komende jaren zal uitgroeien tot een volwaardig alarmmiddel.

Op het gebied van cyber security versterken overheid en bedrijfsleven de samenwerking om de weerbaarheid tegen ICT-verstoringen en cyberaanvallen te verhogen. Met de tweede Nationale Cyber Security Strategie voorzien de bewindslieden in de verdere noodzakelijke versterking van het cyber bouwwerk. Nu structuren zoals het Nationaal Cyber Security Centrum staan, is het zaak om de netwerken en strategische coalities verder uit te bouwen. Om een snelle en effectieve aanpak van digitale veiligheidsincidenten te versterken moeten organisaties binnen vitale sectoren daar voortaan verplicht melding van maken bij het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), een onderdeel van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

De herziening van de gerechtelijke kaart heeft op 1 januari 2013 haar beslag gekregen, de uitvoering van de plannen is in volle gang. De nieuwe gebiedsindeling van rechtbanken en gerechtshoven is nodig om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van het werk van de rechterlijke macht gelijke tred houdt met de steeds hogere eisen die de samenleving stelt. Door de schaalvergroting ontstaan er meer mogelijkheden om de behandeling van zaken binnen 1 rechtbank of gerechtshof beter te organiseren. Ook wordt gewerkt aan een programma (KEI) dat als doel heeft de rechtspraak beter toegankelijk te maken. Bijvoorbeeld de vereenvoudiging en uniformering van het procesrecht voor civiele en bestuursrechtelijke zaken.

De realisatie van de nationale politie zal eind 2014 grotendeels voltooid zijn. Door een efficiëntere bedrijfsvoering neemt de effectiviteit van politieprestaties toe. Ook de burger zal dat merken. Zo wordt het gemakkelijker aangifte te doen, onder meer via telefoon of internet, en wordt de aangever geïnformeerd over de afhandeling. Daarnaast vindt er een investering plaats in kwaliteit: onder meer in politiemensen die aangiftes opnemen en de opsporingsmogelijkheden ervan beoordelen. Dit geeft een betere invulling aan de eisen die een moderne maatschappij aan de politie stelt.

Met ingang van 1 januari 2014 begint de uitvoering van het Masterplan Dienst Justitiële Inrichtingen, dat bezuinigingen moet realiseren die oplopen tot 271 miljoen euro in 2018, met ingrijpende personele en materiële gevolgen.

Verdere verruiming van het spreekrecht in de rechtszaal en een eenvoudiger manier om schade te verhalen op de dader. Twee maatregelen waarmee staatssecretaris Teeven in 2014 de versterking van de positie van slachtoffers met kracht voortzet. Inzet van beleid is dat rechten van slachtoffers meer gewicht in de schaal leggen. Zo behandelt de Kamer volgend jaar een wetsvoorstel dat het slachtoffer meer mogelijkheden geeft om in de strafzaak over het strafbare feit te spreken. Ook zijn er vijf pilots waarin herstelbemiddeling centraal staat. Herstelbemiddeling helpt slachtoffers om financieel, praktisch en emotioneel te herstellen van de gevolgen van criminaliteit, door middel van contact met de dader.

Het wetsvoorstel terugkeer en vreemdelingenbewaring zal naar verwachting volgend jaar naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Een belangrijke verandering die met dit wetsvoorstel tot stand komt, is dat het regime voor Vreemdelingenbewaring in overeenstemming wordt gebracht met het bestuursrechtelijke karakter ervan. Het voorstel komt voort uit de zogeheten Koepelbrief, waarin de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie is ingegaan op een groot aantal rapporten en adviezen over het vreemdelingenbeleid, zoals de ACVZ-rapporten over buiten schuld en vreemdelingenbewaring.

Nog deze kabinetsperiode wordt het faillissementsrecht stevig gemoderniseerd om het ondernemersklimaat in Nederland gezond te houden. Financiële problemen laten zich het best oplossen als zij in een vroeg stadium worden onderkend en aangepakt. Daarom gaat het in de eerste plaats om maatregelen die ondernemers stimuleren tijdig hulp te zoeken wanneer betalingsonmacht dreigt.

Verder is een vernieuwing van het stelsel gefinancierde rechtsbijstand in gang gezet. Rechtzoekenden die een aanvraag doen voor gesubsidieerde rechtsbijstand, krijgen te maken met verplichte selectie aan de poort. Straks moet iedereen die een toevoeging wil, zich eerst melden bij de eerstelijns rechtshulp. Het gaat om een pakket aan maatregelen, om een kwalitatief hoogwaardig stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand in stand te houden en de toegang tot het recht ook in de toekomst te garanderen.

Lees het overzicht van het wetgevingsprogramma voor 2014 of bekijk een overzicht van de belangrijkste wetten die in het afgelopen jaar in werking zijn getreden.