Spreektekst minister Schultz voor bestuurdersbijeenkomst Omgevingsrecht

Toespraak | 12-12-2013

“Mijn oproep is om aan de slag te gaan en te profiteren van de kennis die al aanwezig is bij gemeenten die verder zijn. Precies daarom zijn we dit jaar begonnen met het fenomeen: ‘Nu al Eenvoudig Beter’.

We willen:

•     Goede voorbeelden zichtbaar maken

•     Anderen op het juiste spoor zetten

•     Inspireren en informeren

•     Laten zien dat er volop mogelijkheden zijn om aan de slag te gaan.”

Dat zegt minister Schultz vanmiddag bij de VNG, bij de bestuurdersbijeenkomst over de Omgevingswet waarin ze de balans opmaakt van de stelselherziening en de winnaar bekend maakt van de gewilde ‘Nu-al-eenvoudiger-beter trofee’.

Dames en heren,

“Ruimte voor initiatieven”: dat zijn de woorden waarmee het  filmpje net eindigt en ik laat ze graag nog even doorklinken.
Niet alleen omdat ze kernachtig uitdrukken waar de Omgevingswet voor bedoeld is.
Maar ook omdat ik ze graag wil toepassen op deze bijeenkomst.

Want we maken vandaag de balans op van de stelselherziening, we kijken naar de stand van zaken en we blikken vooruit.

Maar deze bijeenkomst gaat niet over de Omgevingswet. Het gaat over u.

Want mijn belangrijkste boodschap is dat u al volop aan de slag kunt in geest van de nieuwe Omgevingswet. 
“Ruimte voor initiatieven” dus.
Deze bijeenkomst is één grote uitnodiging om die ruimte te nemen!

Ik ben daarom erg blij met uw komst vandaag!
U bent als bestuurder cruciaal voor de praktijk van het omgevingsrecht.
Het gaat om de stappen die u durft te zetten.
Bijvoorbeeld om een Omgevingsvisie te maken… Of om in een vroeg stadium met bewoners en andere partijen een gebied in te richten.

Daarmee zorgt u ervoor dat ons land in beweging komt en dat we betere beslissingen kunnen nemen voor een veilige, gezonde omgeving om in te wonen en te werken.

Want dát is hard nodig. Dat hebben we tenminste gezamenlijk geconstateerd twee jaar geleden!
Toen – op 30 november 2011, waren we hier ook.
Dezelfde plek, ongeveer dezelfde samenstelling en hetzelfde onderwerp. 

De conclusie was toen: Nederland is doorgeschoten met de regelgeving.
Wie een plan had voor waterbeheer, wonen, milieu of verkeer, moest zich door een ondoordringbaar oerwoud van planvormen, wetten, Amvb’s en regelingen wurmen.

Het leidde tot rechtszaken, irritatie over trage besluitvorming en onnodig hoge kosten.
Kortom, het ontbrak aan overzicht, er was onvoldoende duidelijkheid voor burgers en bedrijven en we moesten wat doen.

We zijn twee jaar verder en we hébben stappen gezet.
Want kunt ú zich nog het lijstje herinneren van de voorzitter van de VNG, Annemarie Jorritsma?
Een wensenlijstje van acht punten.  
Bijvoorbeeld: “Harmoniseer de verschillende wetten die verschillende belangen regelen. Harmoniseer en versober onderzoeksverplichtingen.”

Aandachtspunten die actief zijn opgepakt.
De Omgevingswet is een icoon van harmonisatie!

Een wet die alle aspecten van de fysieke leefomgeving in zich verenigt, of het nu gaat om natuur en milieubeheer, ruimte, water, of cultureel erfgoed. 
Met nieuwe instrumenten zoals de omgevingsvisie en het omgevingsplan. 
Dus één integrale omgevingsvisie in plaats van tal van aparte visies voor bijvoorbeeld: ruimtelijke ordening, het waterplan, het milieubeleidsplan, het verkeers- en vervoerplan en de ruimtelijke aspecten van de natuurvisie uit de Wet natuurbescherming.

Hierdoor kunt u alle verschillende aspecten in één keer laten meewegen. Het geeft overzicht. Meer mogelijkheden om gebiedsgericht te werken. En het schept meer ruimte voor bestuurlijke afweging.

Stappen verder zijn we ook in het versoberen van onderzoeksverplichtingen, over bijvoorbeeld de luchtkwaliteit of geluidhinder.
Ten eerste blijven onderzoeksresultaten langer geldig zodat we onnodige nieuwe onderzoeken kunnen voorkomen.
Daarnaast gaan we ervoor zorgen dat onderzoeksresultaten beter beschikbaar worden. 

Het RIVM heeft dit op mijn verzoek uitgezocht en dit onderzoek wordt vandaag gepubliceerd.
Hieruit blijkt dat er nog veel valt verbeteren.

Zo mankeert er volgens het RIVM er nogal wat aan de beschikbaarheid, kwaliteit en betrouwbaarheid van de gegevens.
Gegevens die nodig zijn om het effect van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen te kunnen beoordelen.

Het RIVM pleit voor een samenhangend stelsel van gegevens. Ze noemt dit ‘de laan voor de leefomgeving’.
De gegevens zouden dan via één digitale ingang – bijvoorbeeld een website -, kunnen worden ontsloten.
Ook stelt het RIVM voor om de relevante gegevens voor bijvoorbeeld lucht, water, geluid en bodem, onder te brengen in ‘informatiehuizen’.

Ik ga hier zeker mee aan de slag.
Ik zal eerst de kosten en baten van de aanbevelingen in kaart brengen en vervolgens wil ik samen met mijn bestuurlijke partners - u dus – bepalen welke verbeteringen we daadwerkelijk gaan realiseren.

Beste mensen,
Als ik zo terugkijkend de balans opmaak dan is die positief.
Er is veel bereikt, in beweging gebracht en opgepakt.
2014 wordt een spannend jaar in meerdere opzichten.

Natuurlijk in de eerste plaats vanwege de verkiezingen in maart.
Een intensieve, spannende periode waarin het omgevingsrecht misschien niet verkiezingsitem nummer 1 wordt.

Maar waarom eigenlijk niet?

Als mensen makkelijker kunnen bouwen, als ondernemers sneller initiatieven kunnen nemen en als er samen met bewoners wordt nagedacht over de inrichting van een terrein, dan zijn dit krachtige verkiezingsitems!

Het raakt de mensen direct, het gaat over de kwaliteit van hun directe omgeving en het brengt de participatie in praktijk!

Een spannend jaar wordt het ook omdat ik verwacht dat ik het wetsvoorstel van de Omgevingswet dit voorjaar naar de Tweede Kamer kan sturen.

Dat is een mijlpaal in deze totale megaoperatie waarbij 40 sectorale wetten, 117 AMvB’s en honderden ministeriële regelingen worden gebundeld in één nieuwe Omgevingswet. 

Een wetsvoorstel dat intensief is getoetst.

• Er zijn botsproeven gedaan om te kijken of de wet de praktijk kan doorstaan.

• Er is een internetconsultatie gehouden. Onderzoeken verricht.

• Er is uitgebreid met u gediscussieerd over hoe de Omgevingswet eruit zou moeten zien en dat heeft geleid tot aanpassingen.

Kortom: u heeft invloed gehad!
En ik ben blij dat VNG, IPO, en de Waterschappen zich achter de hoofdlijnen van de Omgevingswet scharen.

Dat maakt het ook dat ik kan constateren: het is niet mijn wet maar onze wet!

Wat is precies de stand van zaken?

De Ministerraad is akkoord met de aanpak, ambitie en planning van de uitvoeringsregelgeving.
Het wetsvoorstel ligt op dit moment bij de Raad van State.
Ik verwacht nog dit jaar een advies.

Belangrijk voor u zijn de AMvb’s: er komen er drie: het Omgevingsbesluit, Kwaliteit van de leefomgeving en Activiteiten in de leefomgeving.
We zijn volop met u bezig om de uitvoeringsregeling op te zetten.

Kortom: wat het wettelijk traject betreft is er veel beweging. Maar beweging zie ik gelukkig ook al in de praktijk. 

Ik merk meer en meer dat gemeenten al aan de slag willen met “Nu al Eenvoudig Beter”.

• Bijvoorbeeld in Houten waar de gemeenten bewoners en ondernemers nadrukkelijk uitnodigt om mee te denken over het Eiland van Schalkwijk. Er liggen al ruim 30 ideeën klaar. [Ik ben er zelf op bezoek geweest het afgelopen jaar]

• Of Almere Oosterwold waar mensen een kavel kunnen kopen die ze zelf kunnen ontwikkelen. De overheid in een kleinere, regisserende rol.

• Of de gemeente Buren die werkt met een veegplan. Ze vegen alle plannen van verschillende initiatiefnemers bij elkaar in één bestemmingsplan voor het buitengebied en één voor het binnengebied – de dorpskernen.

Ik begrijp dat er inmiddels veel andere gemeenten zijn die belangstelling hebben voor deze methode.

Er zijn nog veel meer voorbeelden en u kunt daar veel meer over lezen in de bundel die we hebben gemaakt en die straks wordt gepresenteerd.
En er zijn ook zes sterke genomineerden voor de Nu al Eenvoudig Beter-prijs met straks een door u gekozen winnaar!

Mijn oproep aan u allen is - voorzover dat nodig is - om ook aan de slag te gaan en te profiteren van de kennis die al aanwezig is bij gemeenten die verder zijn.

Precies daarom zijn we dit jaar begonnen met het fenomeen: “Nu al Eenvoudig Beter”.

We willen:

• Goede voorbeelden zichtbaar maken.
• Anderen op het juiste spoor zetten. 
• Inspireren en informeren. 
• Laten zien dat er volop mogelijkheden zijn om aan de slag te gaan.

Dit laatste betekent concreet dat u tot 1 februari voorstellen kunt indienen voor pilots “snellere en betere besluitvorming”. Hierin staat de “Sneller-en-Beter aanpak”, geïntroduceerd door de commissie Elverding, centraal.

Want de praktijk van het Omgevingsrecht gaat veel verder dan de stelselherziening alleen.
Natuurlijk zorgen we met de wet voor een stevige juridische basis. Rechtszekerheid staat voorop.
Misschien moet ik het zo zeggen:
de juridische knelpunten lossen we op met de Omgevingswet en uitvoeringsregelgeving. Maar de niet juridische knelpunten – zoals vertraging en versnippering - kunnen worden opgelost door anders te werken.
Dat regel je niet in een wet maar met elkaar.

Daarvoor is het programma Nu al Eenvoudig Beter gestart. Daarvoor zitten we nu bij elkaar.
En daarvoor doe ik een beroep op uw inzet.

Want zoals ik al aan het begin zei:
deze bijeenkomst lijkt te gaan over de Omgevingswet, maar eigenlijk gaat het vandaag over u.

Over bestuurders die durven, die hun nek uitsteken en die daadwerkelijk aan de slag willen gaan met een veilige, gezonde omgeving om in te wonen en te werken.

Ik wens u daarbij veel wijsheid en plezier.
Dank u wel.