Toespraak Teeven bij opening website Goedvertegenwoordigd.nl
Toespraak door staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie bij opening website Goedvertegenwoordigd.nl, op 10 februari 2014, Den Haag.
Goedemiddag, dames en heren
Het is niet mijn gewoonte een toespraak te beginnen met poëzie. Maar in dit geval lijkt me dat passend. Het zijn de eerste regels uit een gedicht van Maria Vasalis.
Is het vandaag of gisteren, vraagt mijn moeder,
Bladstil, gewichtloos drijvend op haar witte bed.
Altijd vandaag, zeg ik. Ze glimlacht vaag.
En zegt: zijn we in Roden of Den Haag?
Wij, dames en heren, weten dat we vandaag in Den Haag zijn. Maar voor deze moeder is dat niet meer zo duidelijk. Roden of Den Haag. Vasalis schetst hier een beeld van een van de vele ouderen die langzamerhand hun verstandelijke vermogens verliezen, de regie over hun leven kwijt raken, die hun wil niet meer kunnen bepalen. Kortom, ze zijn – juridisch gesproken – wilsonbekwaam. Net als mensen met een verstandelijke beperking of mensen die, om welke reden dan ook, geen eigen keuzes meer kunnen maken. Er zijn anderen nodig om hen te vertegenwoordigen, om hun belangen te behartigen, om hen te beschermen.
Meestal zijn dat familieleden, mensen waarmee de wilsonbekwame het meest vertrouwd is, die het beste weten wat hij of zij zou willen, en daar naar handelen. Zoals rekeningen betalen, formulieren invullen, een bankrekening beheren. Deze zorgtaken worden gewoonlijk binnen de familie als vanzelfsprekend beschouwd. Maar op zeker moment is het nodig om ze te formaliseren in de vorm van benoeming tot bewindvoerder of mentor, of, in het uiterste geval tot curator. Ook derden kunnen dat zijn, vrijwilligers of professionele vertegenwoordigers. Voor alle gevallen geldt dat de rechter de geschiktheid van de kandidaten beoordeelt. Het gaat daarbij om grote aantallen. Naar schatting wordt nu jaarlijks voor ruim 40.000 mensen een curator, bewindvoerder of mentor benoemd. Met name familieleden en vrijwilligers blijken moeilijk aan informatie te kunnen komen over de taken die hen te wachten staan en de problemen waar ze in de praktijk tegenaan lopen. Een paar jaar geleden kwamen we, samen met de stichting Mentorschap Netwerk Nederland en de Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders, tot de conclusie dat een informatieknooppunt in die behoefte zou kunnen voorzien.
Het ministerie van VenJ heeft dat initiatief omarmd en financieel ondersteund. En nu is dat knooppunt er: een kennisplatform in de vorm van een website. Een site die informatie en steun kan bieden waarnaar mensen op zoek zijn als betrokkene en als curator, bewindvoerder en mentor. Relevante informatie in gewone mensentaal, praktische kennis. Het kennisplatform geeft antwoorden op vragen als:
- wat zijn je taken en bevoegdheden als curator, bewindvoerder of mentor?
- hoe ga je om met je cliënt?
- wat is je positie ten opzichte van zorginstellingen en andere instellingen?
- hoe formuleer je, samen met je cliënt, het doel van de taak van de curator, bewindvoerder en mentor?
We gaan er van uit dat we daarmee een impuls geven aan meer kwaliteit in het werk van de curator, bewindvoerder en mentor. Daarvoor is wel nodig dat de brancheorganisaties zich blijven inspannen om de informatie actueel te houden, uit te breiden, en die te belichten vanuit verschillende invalshoeken.
Over actueel gesproken, vorige maand, op 1 januari, is de Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap in werking getreden. Ook deze wet heeft de bedoeling de kwaliteit van curatoren, bewindvoerders en mentoren te bevorderen. Ik durf te zeggen dat deze wet een mijlpaal is in de geschiedenis van het familierechtelijk bewind. Deze wet biedt mensen die te weinig zelfredzaam zijn, betere toegang tot curatele, beschermingsbewind en mentorschap en zorgt ervoor dat deze instrumenten zo functioneren dat de mensen die vertegenwoordigd worden, adequaat worden beschermd.
Ik kan u alle ins and outs van deze wet natuurlijk haarfijn uit de doeken doen, maar dat laat ik liever over aan een expert. De heer Blankman, universitair docent familie- en gezondheidsrecht aan de Vrije Universiteit, is zo’n deskundige. Hij zal u straks tot achter de komma informeren.
Voor mij blijft er hier nog één ding te doen: het openen van de site met een muisklik. Dat moet lukken; ik ben tenslotte wils- en handelingsbekwaam.