Bank Nederlandsche Gemeenten 100 jaar
Minister Dijsselbloem hield een toespraak ter ere van het honderdjarig bestaan van de Bank Nederlandsche Gemeenten.
Veel dank voor het prachtige boek en van harte gefeliciteerd met de 100ste verjaardag van BNG Bank. Een verjaardag die mede mogelijk is gemaakt door een simpel feit: overheden hebben geld nodig. En iedere overheid die geld nodig heeft wordt bestookt met flitsende financieringsproducten waarin gouden bergen worden beloofd. Tussen deze aanbiedingen klinkt ook een ander geluid. Het geluid van degelijk, behoudend bankieren. BNG Bank laat zich al honderd jaar niet gek maken. Zo veilig en goedkoop mogelijk. Dat is in het kort de geschiedenis van de Bank voor Nederlandsche Gemeenten.
Die geschiedenis is nauw verbonden met het ministerie van Financiën. In 1922 nam de staat 50 procent van de aandelen in handen. Over die constructie is vaak gediscussieerd. Volstaat het als de overheid wetten en regels opstelt en de uitvoering overlaat aan de markt? Of moet de overheid in sommige cruciale maatschappelijke sectoren actief deelnemen? In de jaren negentig bewoog de balans richting privatiseren. De overheid verkocht aandelen van staatsdeelnemingen en vertrouwde dat regelgeving voldoende veiligheid zou bieden. Toen de financiële crisis een aantal wezenlijke voorzieningen bedreigde, was ingrijpen nodig en sloeg de slinger weer de andere kant uit.
We zetten nu een meer stabiele koers uit. Een eenduidig oordeel privatiseren of deelnemen is er niet. Van geval tot geval kijken we hoe het publieke belang het beste gediend is.
Mijn voorgangers hebben altijd geoordeeld dat BNG Bank zo noodzakelijk is voor Nederland, dat onze deelneming blijft bestaan. Dat onderschrijf ik. Omdat BNG Bank belangrijk is voor betaalbare infrastructuur, overheidsgebouwen en ziekenhuizen. Omdat gemeenten en woningcorporaties veilig en voordelig geld moeten kunnen lenen.
Die taak is bij BNG Bank altijd in goede handen geweest. Daarvoor heeft de bank zich steeds aan nieuwe omstandigheden moeten aanpassen. Dit blijft in de toekomst zo, want met de komst van de Europese bankenunie – waar BNG Bank deel van uitmaakt – worden nieuwe en verreikende stappen gezet. Een behoudende bank die tegelijkertijd innovatief is, dat is voor BNG Bank de opdracht voor de toekomst en de les uit het verleden.
BNG Bank concurreert met andere banken. Zonder zich te laten meeslepen door de manie van de financiële wereld. BNG Bank is niet van de snelle winst en is dat ook nooit geweest. De bank verslaat de financiële kiloknallers met een onberispelijke reputatie. In 2012 verzorgde de bank bijvoorbeeld meer dan de helft van alle langlopende leningen van gemeenten. Ook voor woningcorporaties is BNG Bank onmisbaar, met een marktaandeel van ruim boven de vijftig procent.
Met een balanstotaal van inmiddels 131 miljard euro is BNG Bank gegroeid tot de vierde bank van Nederland. De bank kreeg in 2012 een topwaardering voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. En begin 2012 riep het blad Global Finance BNG Bank uit tot de op een na veiligste bank ter wereld, na de Duitse staatsbank KfW, op basis van een onderzoek naar de 500 grootste banken ter wereld.
Wie de geschiedenis van de bank bekijkt, leest ‘behoudend’ in hoofdletters. Toch is dat niet het hele verhaal. BNG Bank is een schijnbare tegenstelling. Zoals georganiseerde chaos. Negatieve groei. En een Ferrari stationwagon. (Geloof het of niet, ze bestaan allemaal, zelfs de Ferrari.)
Want omstandigheden dwingen BNG Bank constant tot vernieuwing. De bank moet steeds manieren vinden om kredieten tegen de laagst mogelijke prijzen aan te bieden.
Denk bijvoorbeeld aan publieke-private financieringen. Hierbij levert de overheid slechts een deel van het benodigde kapitaal. De rest komt uit de markt. Deze vorm van financiering verlaagt het risico voor de belastingbetaler. Daarom is BNG Bank al sinds het begin betrokken bij deze belangrijke vernieuwing in de financiering van publieke projecten. De bank zorgde bij de aanleg van de Harnaspolder in het Midden-Delfland bijvoorbeeld voor de eerste publiek-private financiering in de waterschapssector. Deze manier van werken past bij het doel: zo goed en goedkoop mogelijk werken voor de publieke zaak.
Ook in de toekomst zal BNG Bank behoudend en innovatief moeten blijven. Behoudend voor de credit rating, gelijk aan die van de staat. En innovatief om aan de criteria voor deze beoordeling te voldoen. Dat heeft de afgelopen honderd jaar goed gewerkt. U beweegt mee met de tijd, maar altijd met het doel voor ogen: zo goed en goedkoop mogelijk. En dat moet u in de toekomst vooral blijven doen. Ook in de toekomst wordt veel van BNG Bank verwacht.
Zoals u weet moeten banken ook meer kapitaal aanhouden. Dit geldt ook voor BNG. Het is belangrijk daarbij rekening te houden met het bedrijfsmodel van BNG Bank. Ook in toekomstige Europese discussies moet er voldoende aandacht zijn voor de positie van sectorbanken. Zonder daarbij overigens de risico’s op de balans uit het oog te verliezen. Met de Nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2013 heb ik een voorzet gedaan voor een actiever aandeelhouderschap. In de Nota staat dat aandeelhouders intensiever geconsulteerd worden over de strategie van de bank. Verder komt er een normrendement per deelneming. En moet het beloningsbeleid nog eens onder de loep. Dit mag voor BNG Bank geen probleem zijn. De veranderingen vereisen een behoudende en tegelijkertijd innovatieve houding. Dat zijn ze bij BNG Bank wel gewend.
Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat in 2114 het 200-jarig bestaan van BNG Bank wordt gevierd. Of zoals Jantine Kriens van VNG het onlangs zei: “Als BNG Bank nog niet zou bestaan, dan zouden we haar moeten oprichten.” Dan zou ik namens de Staat graag wéér deelnemen!