Toespraak van minister Schultz van Haegen bij oplevering Ruimte voor de Rivier-project Deventer

Toespraak | 12-11-2015

Dames en heren,

Er is natuurlijk geen betere plek om stil te staan bij deze mijlpaal! Hier is het zicht op Deventer het mooist. Juist hier zie je welke extra waarde een rivier aan een stad kan geven. En ik kan me goed voorstellen dat ook hier het lied is geschreven over de IJssel: 'Iedereen heeft z’n rivier, maar ik, ik heb de IJssel'.

Maar dit is ook de plek waar minder mooie herinneringen boven komen drijven. Beelden van een enorme watermassa die zich door deze flessenhals bij Deventer moet persen. Beelden van een overstroomde Wellekade, zandzakken voor de huizen, een IJsselhotel dat uitsluitend per boot te bereiken is, en terugkerende wateroverlast voor de stad Deventer. Maar liefst zes keer is Deventer de afgelopen eeuw overstroomd.

Dit patroon van terugkerende overlast en onveilige situaties wilden we doorbreken. En daar heeft u de afgelopen jaren keihard aan gewerkt. Dat was hard nodig omdat de gevolgen van klimaatverandering duidelijk zijn: nóg meer water, en dus nóg meer overlast en onveilige situaties voor de inwoners.

Er waren nieuwe maatregelen nodig. En gelukkig waren er inmiddels nieuwe inzichten. Niet alleen dijken en kades verhogen maar ook een gebied anders inrichten. Niet alleen het water tegenhouden, maar ook het water de ruimte geven.

En juist bij Deventer kunnen we zien hoe goed deze nieuwe inzichten kunnen werken.  

U mag trots zijn op het resultaat.

Over een lengte van 10 kilometer zijn zes geulen gegraven. Er liggen spitsstroken in de IJssel.

Er is extra afvoercapaciteit gecreëerd. Hier, aan de linkeroever, is de waterstand bij hoog water 18 cm lager, en aan de rechteroever 8 cm. Daar gaat het om.

Maar er is veel meer gedaan. Met dit project is niet alleen de veiligheid van de inwoners van Deventer verbeterd.

Er is ook een aantrekkelijker landschap gemaakt, met oog voor natuur, recreatie en historie van de stad.

Hier zijn bijvoorbeeld nieuwe gebieden ingericht met een open verbinding met de rivier. Met nieuwe wandel- en fietspaden.

Er is een ecologische waterboerderij – de Natuurderij Keizersrande – waar koeien de beplanting laag houden waardoor het water kan doorstromen.

Er is een nieuw watersportcomplex gemaakt, met ruimte voor roeiers, kanoërs en een jachthaven.

En hier bij het IJsselhotel is een nieuwe aanlegsteiger gemaakt die is geïnspireerd op de beroemde schipbrug die hier zo’n 350 jaar oost en west met elkaar verbond.  

De historie speelt een rol. En de historie drong zich ook op tijdens het werk. De opgraving van een eeuwenoud Koggeschip illustreerde hoe belangrijk de rivier was voor de ontwikkeling van Deventer. En de opruiming van 25 zware bommen geeft nog maar eens aan hoe heftig de Tweede Wereldoorlog was, ook in dit gebied.

Wat kunnen we leren van het project in Deventer? Dat is de terechte vraag nu we aan de finish staan. Ook een vraag die u zichzelf stelt.

Want Deventer staat inderdaad niet op zichzelf. Op meer dan 30 plaatsen geven we in Nederland meer ruimte aan de rivier. Op die manier verbeteren we de veiligheid van ruim vier miljoen mensen. En dit jaar en komend jaar worden vrijwel alle projecten opgeleverd.

Maar ook na Ruimte voor de Rivier blijven we werken aan ons water, bijvoorbeeld met de uitvoering van het nieuwe Deltaplan. En het is cruciaal dat we de kennis die we hier op hebben gedaan, behouden en blijven inzetten. Want Nederland is nooit klaar met het water! Daarom is het belangrijk om te weten hoe Deventer het voor elkaar kreeg.

Het is bijvoorbeeld interessant om te horen dat u letterlijk van buiten naar binnen heeft gewerkt. De inwoners konden langzaam wennen aan het project zonder dat de stad meteen overhoop ging.

U heeft steeds goed samengewerkt met een brede begeleidingsgroep met alle belanghebbenden. Hoe ga je om met al die verschillende belangen?  

Ook zijn de scholen nauw betrokken. U heeft veel leerlingen laten zien waarom dit project nodig is. Goed dat jullie er vandaag bij zijn. Heel belangrijk dat we die achterliggende noodzaak doorgeven aan de nieuwe generatie. Want waterveiligheid is niet vanzelfsprekend.  

Tot slot wil ik u feliciteren met het resultaat: de waterschappen, gemeente en provincie, de aannemers en alle andere betrokkenen onder wie veel Deventernaren.

Deventer is dankzij uw inzet veiliger en aantrekkelijker geworden. Een stad die je associeert met koek, met boeken, met de Adelaarshorst en ….met droge voeten, met een rivier die de vriend is van de stad in plaats van een vijand.

U heeft de historische relatie tussen de stad en de IJssel nieuw leven ingeblazen. En daar mag u trots op zijn. Dank u wel.