Persconferentie na ministerraad 11 november 2016

Mediatekst | 11-11-2016

Inleidend statement minister-president Rutte:

Goedemiddag. Vandaag in de ministerraad een aantal zaken aan de orde gehad, onder meer over rijden voor 17-plussers, over de transitievergoeding bij ontslag. En u ziet daar de persberichten over, laat ik er ééntje uitpikken. We hebben besloten om een extra opleidingsniveau in te voeren voor het hoger onderwijs: de zogenaamde Associate degree. Die is nu nog gekoppeld aan een hbo-bachelor. Die koppeling komt wat ons betreft te vervallen, zodat ook mbo-studenten en ook werkenden, in het kader van Leven Lang Leren, ook daar gebruik van kunnen maken, maar daarna niet per se een volledige hbo-bachelor hoeven te volgen. En daarmee wordt de drempel verlaagd om deze opleiding te volgen, wordt ook de drempel verlaagd om bijvoorbeeld, in het kader van Leven Lang Leren door te gaan met scholing, en dat kan van belang zijn voor opleidingen als leidinggevende in de detailhandel, bedrijfsleider, maar ook een opleiding tot officemanager. Dus het verrijkt het opleidingsaanbod en het helpt in het kader van Leven Lang Leren.

Dan is de logische stap gemaakt naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen vanuit de Associate degree. Want ook daar is natuurlijk over gesproken. Daar stond eigenlijk de afgelopen week, althans zeker vanaf dinsdagavond laat, stond in dat teken. Ik heb zoals u weet de Amerikaanse president, beoogd, elect, gefeliciteerd met zijn uitverkiezing.  Hij wordt de 45e president van de Verenigde Staten. Uiteraard zullen we moeten afwachten hoe het beleid zich precies gaat ontwikkelen in Amerika. Ook vooral het buitenlands beleid, wat natuurlijk zeer in het belang is van een land als Nederland en van Europa. Zeker ook omdat er een aantal hele grote geopolitieke mondiale vraagstukken aan de orde is rondom de aanpak van terreur en de aanpak van klimaatverandering.  En daarnaast is natuurlijk de samenwerking met Amerika, de Verenigde Staten, voor ons essentieel, voor onze welvaart. De handel- en investeringsrelatie met de Verenigde Staten, die levert ons heel erg veel banen op, hier in Nederland. Ik ga er dan ook van uit dat we kunnen voortbouwen op vier eeuwen gedeelde geschiedenis, we waren het eerste land dat Amerika zo'n beetje erkende in 1776, of een van de eerste, ik dacht zelfs helemaal de eerste. En uiteraard het land wat ons bevrijdde na de Tweede Wereldoorlog. Nog steeds een historie die gebaseerd is op gedeelde waarden en op gedeelde belangen. En ik ga mij er zeer voor inzetten om een succes te maken van die relatie, ook met Amerika, ook met de nieuwe president.

Verschil tussen Donald Trump en Geert Wilders

WESTER (RTL)
Meneer Rutte, wat is precies het verschil tussen Donald Trump en Geert Wilders?

RUTTE
Donald Trump wordt president van de VS. Dat is een groot verschil. Daar ga ik niet… Ik weet dat er inmiddels een hele hoop analyses zijn over die uitslag van die verkiezingen. Mijn ervaring inmiddels als historicus, en ook nu 12 jaar in de politiek, is toch wel dat je even het stof moet laten neerdalen voordat je echt zorgvuldig analyses kan maken. Zeker van mijn kant zal ik zelfs dan nog terughoudend zijn omdat ik vind dat ik het land moet besturen en niet politiek filosoof moet worden.

WESTER
Ik vraag het hierom, Geert Wilders heeft dingen geroepen over minder Marrokanen. Daarom heeft u gezegd: zolang hij dat niet terugneemt, wil ik absoluut niet met hem samenwerken. Donald Trump zegt: geen moslim meer de VS in, een muur, een hek tussen Mexico en de VS. Allemaal van type uitspraken die heel erg op elkaar lijken. Wilders wilt u niet mee samenwerken, maar over Trump zegt u: ik verheug me, ik ben zeer gemotiveerd voor de goede samenwerking?

RUTTE
Ja, ik hoef niet met Trump een kabinet te vormen, dat is het verschil. Mijn partij in de Tweede Kamer werkt met alle andere partijen samen, ook met de PVV. Waar het om gaat, is natuurlijk, ga je ook samen een kabinet vormen? Ga je samen in een coalitie zitten? Zou dat denkbaar zijn? En daarvan heb ik gezegd: zolang die uitspraak staat, acht ik dat niet mogelijk. Maar dat is natuurlijk een heel andere situatie dan… We hoeven geen kabinet te vormen met de president van Amerika.

WESTER
Kortom, ik kan de conclusie trekken: u zou Trump niet in uw kabinet willen hebben?

RUTTE
Trump wordt president van Amerika, dat is een hele andere situatie, je kunt dat niet vergelijken.

WESTER
U zegt dat eigenlijk zelf?

RUTTE
Ja, meneer Wester. Met al uw ervaring…

WESTER
Meneer Rutte.

RUTTE
We hebben hier een verkiezing van de Amerikaanse president. En u probeert een vergelijking te maken met de Nederlandse politiek, die gaat altijd mank, laten we dat niet proberen.

WESTER
Het zijn wel mannen met ongeveer dezelfde standpunten.

RUTTE
Zelfs daarvan vind ik dat je moet oppassen om dat zo te veralgemeniseren. Dat past ook in de context, in de setting, en wat er precies gezegd is. Er zijn toch echt wel gewoon verschillen.

WESTER
Niet met Wilders in een kabinet en niet met een Trump?

RUTTE
Dat zijn echt uw conclusies.

Gevolgen van de Amerikaanse presidentsverkiezingen op Nederland en Europa

BOVEN (BNR)
Ik proefde in uw openingswoorden enige scepsis, misschien lichte bezorgdheid, over de wijze hoe de Amerikaanse politiek zich kan ontwikkelen. Klopt dat?

RUTTE
Nee, ik ben… Koenders en ik zeiden dat vanmiddag tegen elkaar: we zijn realistisch. We hebben gewoon te maken met een,… in het buitenlands beleid past geen pessimisme of optimisme, past realisme. Er is nu een nieuwe president gekozen en ik ben door de kiezer hier ingehuurd om het Nederlandse belang zo goed mogelijk te verdedigen. Bij het verdedigen van het Nederlands belang, het behartigen van het Nederlands belang, past voor een land als Nederland een sterke trans-Atlantische band met de VS en dus ook met de nieuwe president.

BOVEN
Wat doet u, wat doet het Nederlands kabinet nu proactief in de tijd, voordat Trump president zal worden om hem te overtuigen van het belang van een goede relatie met Nederland en Europa?

RUTTE
Ik weet helemaal niet of ik hem daarvan moet overtuigen, maar wij zullen de gelegenheden die zich gaan voordoen natuurlijk gebruiken om met hem te engageren. Hij zal mogelijk een keer naar de NAVO komen binnenkort of naar de Europese Unie, en al die gelegenheden die zich voordoen zullen we natuurlijk gebruiken om met hem het gesprek aan te gaan, maar niet omdat ik bang ben hem ergens van te moeten overtuigen. Wij weten nog niet hoe zijn buitenlandse politiek zich zal vormgeven. Feit is wel dat die relatie met Amerika heel erg belangrijk is, de hele naoorlogse geopolitieke ordening is gebaseerd op een sterke trans-Atlantische relatie tussen Europa, tussen Nederland en Amerika. Van onze kant en ongetwijfeld ook van hun kant zullen we eraan blijven werken.

BOVEN
Dat is interessant dat u dat zegt, want hij heeft onder meer gezegd dat landen die niet aan de 2% financieringsdoelstelling van de NAVO voldoen, niet kunnen rekenen op Amerikaanse hulp bij een militair conflict. Ik vermoed haast dat u hem wel ergens van zult moeten overtuigen.

RUTTE
Hij heeft heel veel dingen gezegd, zo hoort het ook in een verkiezingscampagne. Niet met alles wat iedereen zegt ben je het eens, maar uiteindelijk is het zaak dat wanneer de verkiezingen voorbij zijn, het stof daalt neer, en er is een nieuwe leider gekozen in een van de landen, waarvan de relatie met dat land heel belangrijk is voor ons, dan vind ik het van belang dat ik er alles aan doe, en ik reken erop dat dat wederzijds is, om die relatie ook weer sterk te maken. En dat betekent natuurlijk dat er punten zullen zijn waar je het niet onmiddellijk over eens bent, hangt er ook vanaf welke accenten er dadelijk in de praktijk gezet gaan worden in dat buitenlandse beleid.

BOVEN
Kunnen we in Europa zonder de hulp van Amerikanen, militair?

RUTTE
Het gaat niet alleen om militaire hulp, ik ben ervan overtuigd dat de stabiliteit en welvaart die na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, nadat de Amerikanen ons bevrijd hadden, die is ontstaan in de trans-Atlantische band die zich onder andere vertaald in een sterke alliantie, in een sterk militair bondgenootschap, de NAVO, maar die zich ook uit in een hele sterke handelsrelatie en sterke handelsbetrekkingen, sterke gemeenschappelijke waarden en een visie op het bedrijven van het openbaar bestuur en vooral ook het vormgeven van de praktische vertaling van die gemeenschappelijke waarden, dat die van hele grote betekenis is. Dat wie er ook in Amerika president wordt, wie er ook in Nederland premier is, wie er ook in Europa in welke mix dan ook van politici hier in Europa besturen, dat dat overstijgend is aan de vraag wie er op dat moment precies in die functie zit en dat het dus de taak is van de actuele bestuurders, en dat ben ik nu in Nederland, om in die traditie, die volgens mij nog steeds van zeer grote betekenis is en blijft, om er alles aan te doen om die band zo sterk mogelijk te maken.

BOVEN
Ik vroeg of we zonder de militaire hulp van de Amerikanen kunnen?

RUTTE
Dan haalt u er een ding uit, het is niet zo dat er één element is wat je uit die relatie kunt halen en zeggen: als je dat nou isoleert en dat zou stoppen. Al die elementen in die relatie, de militaire relatie die u terecht noemt, de diplomatieke relatie, het gezamenlijk optreden in de wereld op allerlei plekken waar dat nodig is, vanuit een gezamenlijk set waarden en normen aankijken tegen het voeren van onze buitenlandse politiek. Het is in die samenhang waar het zit. Je kunt niet één element eruit halen en zeggen: kunnen we zonder dat ene element. Het is de samenhang tussen al die elementen die een hele sterke naoorlogse trans-Atlantische band hebben gesmeed en ik ben er absoluut van overtuigd dat die van vitaal belang blijft, zowel voor Amerika als voor Europa. Ik kan u misschien ter illustratie, ik heb een paar lange gesprekken gehad met de huidige president Obama over 'de pivot naar Azië', zijn beleid om de band tussen Amerika en Azië te versterken. Ik heb hem voorgehouden dat ik dat snap, maar dat ik ervan overtuigd ben dat hoe sterker de trans-Atlantische band is tussen Europa en Amerika, hoe sterker ook Amerika kan engageren met Azië, hoe sterker wij dat ook kunnen, maar dat het één niet zonder het ander kan. Omdat er nog wel eens het idee bestond na 2008 en uit 2012 dat die pivot naar Azië in de plaats kwam van een sterke trans-Atlantische relatie. Nee dat is niet zo. Die heeft altijd zijn functie in die sterke trans-Atlantische band.

FRESEN (NOS)
Er is van de week natuurlijk ook door diverse fractieleiders en partijleiders hier in Nederland gereageerd op de verkiezing van Trump. Wat daar eigenlijk vooral in naar voren kwam is dat men zei: ik hoop dat die als president gematigder is dan de Trump die we hebben gezien in de campagne. Is dat ook iets wat u hoopt?

RUTTE
Ik ben niet ingehuurd door de Nederlandse kiezer om dingen te hopen. Ik heb een andere functie in het bestel, als minister-president ben ik ingehuurd om meer dan wie ook, uiteraard ingebed in allerlei checks and balances etcetera, maar toch als eerste ervoor te zorgen dat onze relatie met buitenlandse regeringsleiders en zeker diegene waarvan het van heel groot belang is dat die sterk zijn, Duitsland, Frankrijk, de grote Europese partners, maar ook Amerika, om daaraan te werken. Daar past niet bij dat ik ga analyseren hoe een campagne is gelopen, dat ik ga analyseren dat ik verwacht, hoop, denk hoe dingen zich ontwikkelen. Nee, ik moet met hem zaken gaan doen en ervoor zorgen…

FRESEN
Ik kan mij voorstellen dat u als regeringsleider er belang bij heeft dat daar een president zit met gematigder standpunten dan iemand die we in de campagne hebben gezien. Daar heeft u toch als regeringsleider gewoon belang bij?

RUTTE
Ik vind er van alles van maar alles wat ik daar nu over ga zeggen en ook ga analyseren en dan vervolgens leidt dat bij u terecht tot verdiepende vragen, maakt de kans toch niet groter dat het mij gaat lukken om met een collega-regeringsleider, in dit geval ook staatshoofd trouwens dadelijk vanaf eind januari van Amerika, om die band te bouwen. Dus ik vind het in het Nederlands belang dat ik mij daar terughoudend in opstel. Natuurlijk privé heb ik allerlei opvattingen en vind ik van alles maar ik krijg een vorstelijk salaris betaald om die af en toe een beetje voor me te houden en ervoor te zorgen dat ik vanuit het Nederlands belang die relatie behoud.

FRESEN
Geeft u dan voor het vorstelijk salaris eens antwoord op de vraag of u denkt dat het een goede president kan worden van Amerika.

RUTTE
En ook dat ga ik niet doen. Ik ga niet een collega-regeringsleider analyseren, ik spreek geen voorkeuren uit voor, niet na verkiezingen. Natuurlijk zijn er op onderdelen meningen die je hebt, ik heb natuurlijk opvattingen over dingen die hij gezegd heeft in de campagne. Daar heb ik ook dingen over gezegd, je kunt je meningsverschillen hebben.

FRESEN
Waarover bijvoorbeeld?

RUTTE
Dat ga ik nu niet herhalen maar u kunt ze zo terughalen bij Late Night en bij WNL heb ik er een paar dingen over gezegd.

FRESEN
U wilt ze niet herhalen nu?

RUTTE
Dan moet ik ze nu erbij gaan halen.

FRESEN
Dat is met een reden neem ik aan dat u die uitspraken niet herhaalt?

RUTTE
Nee, eerlijk gezegd omdat mijn geheugen slecht is. Bij Tan, bij Nieman heb ik er een paar dingen over gezegd. Ik kan ze u dadelijk meegeven.

FRESEN
U wilt ze niet herhalen?

RUTTE
Ik wil ze wel herhalen. Nou ja, wil je nou echt dat ik…? Nee, ik ga daar nu geen tijd in steken [praten door elkaar, red.]

FRESEN
Nee u doet het dus niet. Dat doet u dus met een reden neem ik aan. [praten door elkaar, red.]

RUTTE
U kunt ze dadelijk van mij krijgen en dan kan je ze nog uitzenden vanavond in het NOS-journaal ook, maar volgens mij is dat zonde van de tijd. En die zijn ook de afgelopen dagen al herhaald. Dus natuurlijk heb ik een opvatting over een nieuwe Amerikaanse collega, maar het is toch mijn taak om ervoor te zorgen dat Nederland, Europa en Amerika een sterke samenwerking behouden en dan helpt het toch niet als ik ga analyseren nu na de verkiezingen wat de plus- en de minpunten zijn van een andere collega? Ik ben geen politiek commentator.

FRESEN
U maakt zich bij het Oekraïneverdrag heel druk over de geopolitieke verhoudingen in de wereld, in Europa met name. Daar gebruikt u grote woorden bij. De verkiezing van Trump, wat voor effect kan dat hebben op de geopolitieke verhoudingen in Europa? Want hij heeft opvattingen over de NAVO en wat Europese landen zelf moeten doen. Hij flirt, als ik het zo mag zeggen, met Poetin.

RUTTE
Ik zou daar oppassen, want er zit ook een hele hoop interpretatie in. Als je bijvoorbeeld kijkt wat hij heeft gezegd over de NAVO, hij heeft nog heel recent gezegd dat hij zijn volledige steun uitspreekt voor de NAVO. Tegenover al die uitspraken zijn ook weer andere uitspraken te plaatsen. We zullen dus ook in de praktijk moeten kijken hoe het beleid van de Amerikaanse administratie vorm krijgt. Terug naar uw hoofdpunt. Ja het is waar, de wereld is aanzienlijk instabieler op dit moment dan vijf of tien jaar geleden en dat heeft te maken met de situatie in het Midden-Oosten, het heeft te maken met de situatie vanuit Rusland, de opkomst van China. Er zijn allerlei factoren waardoor de wereld een aantal vanzelfsprekende stabilisatoren er even niet zijn en misschien langere tijd niet zijn, waardoor juist een aantal vaste waarden van groter belang zijn. Laat ik er twee noemen, de trans-Atlantische band met Amerika, die als eerste, vormgegeven in de NAVO. Tweede, heel belangrijk, de Europese samenwerking. Kijk, Nederland is in omvang de zesde economie van Europa, van de Europese unie, van de 28. Wij zijn het kleinste van de grote landen, zou je kunnen zeggen. Na ons is er een gat en dan komt de rest. We zijn het kleinste van de grotere landen, maar we zijn wel een klein land in de zin van ons grondgebied en de enorme belangen die hier zijn, die zijn voor iedereen om daar te zien. Die inbedding in de Europese samenwerking is dus alleen maar belangrijker geworden door een instabielere wereld. De inbedding in een sterke trans-Atlantische band voor een land als Nederland is belangrijk. Ik vind dat het mijn baan is, dat is mijn opvatting over de taak die ik heb, om ervoor te zorgen dat als dat zo is, als die geopolitieke instabiliteit toeneemt, om er dan voor te zorgen dat de verbanden waarin Nederland geborgd zich weet en ook actief aan bijdraagt om die borging te versterken, dat die verbanden sterk zijn. De trans-Atlantische relatie, de Europese Unie. Vandaar mijn felle verzet tegen mensen die zeggen: we moeten een Nexit hebben in Nederland, dat zou heel gevaarlijk zijn voor ons land als dat zou gebeuren, als wij ineens helemaal in ons eentje zouden komen te staan zonder die Europese inbedding. Daarom ook mijn pleidooi om een goede relatie op te bouwen met de nieuwe Amerikaanse regering.

FRESEN
Maar is er daar bij die zorgen geen reden om ook kritiek te hebben of vraagtekens te plaatsen achter wat Trump daar tot nu toe over gezegd heeft?

RUTTE
Kijk, ik vind het in algemene zin onverstandig om als regeringsleider een soort constante commentator te zijn op wat collega's in andere landen doen, omdat dat niet helpt die band te bouwen. Uiteindelijk moet ik ervoor zorgen, dat zal vooral achter de schermen zijn, met mijn collega's, dat doe ik niet in mijn eentje vanzelfsprekend niet, maar dat doe je natuurlijk in een dialoog met zijn allen, dat je probeert tot een gemeenschappelijke visie steeds weer te komen op de volgende stappen die je moet zetten om die verhouding sterk te houden. Die in het belang van beide is, Amerika heeft er belang bij, Europa heeft er belang bij. Het helpt niet als je dan tussentijds allemaal commentaar gaat geven op iedere uitspraak die iedereen doet.

FRESEN
Wilt u hem snel ontmoeten?

RUTTE
Ik sta open… Die man heeft het vreselijk druk, hij is natuurlijk midden in zijn transitie. Dat zal de komende tijd niet gebeuren maar zodra die gelegenheid zich voordoet, zal ik die natuurlijk ook aangrijpen.

BOONMAN
Toch nog even, ik snap dat u geen commentaar wilt geven en dat daar ook een riskante factor misschien bij hoort. Er is toch een groot deel van de wereldbevolking maar ook gewoon bij ons, er is zelfs de Amerikaanse president die heeft gezegd: die meneer Trump, die is ongeschikt voor het ambt. Begrijpt u die bezorgdheid en bij sommige mensen zelfs wel angst op grond van wat deze man allemaal gezegd heeft in de campagne?

RUTTE
Mag ik het nou eens omdraaien? Gelooft u in democratie?

BOONMAN
Nou, er zijn wel eens dagen.

RUTTE
Ik zal geen interview met u afnemen. Laat ik mezelf die vraag stellen. Ik geloof in democratie. Ik geloof ook in de wisdom of crowds. Ik geloof absoluut dat de massa verstandiger is dan het individu. Dat is de kracht van democratie. Nou weet ik dat in Amerika het ongeveer fifty fifty verdeeld is. En ik zeg niet dat de 50% die voor Trump stemt meer gelijk heeft of minder gelijk heeft dan de 50%, ze hebben ongeveer even veel stemmen gehaald als de 50%, maar goed in dat systeem heeft Trump dan meer zetels in het kiescollege gekregen, maar minder of meer verstandig is dan de 50% die op Clinton heeft gestemd, dat ga ik helemaal niet beweren. Maar ik vind het nogal wat om voor mij als regeringsleider hier opvattingen na de Amerikaanse presidentsverkiezingen te hebben over de wijsheid van het Amerikaanse volk om die keuze te maken. Dat vind ik nogal arrogant, dat ga ik niet doen.

BOONMAN
Maar oke, dan blijft toch het gegeven dat die ene helft angst heeft.

RUTTE
Ja, dat…

BOONMAN
Daar kan u niets mee?

RUTTE
Luister, ik ben Nederlander. Ik ben Nederlands premier. Amerika heeft gekozen. Er is gekozen, althans in termen van het aantal kiesmannen in het Amerikaanse kiesstelsel, heeft hij overtuigend gewonnen. Misschien niet in de national vote, maar wel in het aantal leden in het electoral college. Hij heeft overtuigend die presidentsverkiezingen gewonnen. Hij heeft ruim, nou in ieder geval dat heeft hij over 290, toen moest hij 270 hebben, in verkiezingen waarvan iedereen dacht dat Clinton hem zou winnen. Dat zijn de feiten, dat is een beslissing van het Amerikaanse volk. De band met Amerika vanuit Europa is van het aller allergrootste belang. Is minstens zo belangrijk als de samenwerking in de EU. En op sommige momenten misschien nog wel belangrijker. Ik vind ze allebei essentieel voor de inbedding  van Nederland in een wereldgemeenschap waar de borging en een bijdrage, een borging van krijgen en een bijdrage aan moeten leveren. Dat is mijn taak. En alles wat ik dan ga filosoferen over wat er gebeurt in die landen wat niet bijdraagt aan het bevorderen van die taak, dat moet ik niet doen. Dan doe ik mijn baan niet goed.

BOONMAN
Dat snap ik wel, maar ik wil toch nog even vragen…

RUTTE
…Het begrip hebben voor wel of niet allerlei gevoelens, ja, er is altijd een hele wijde range aan gevoelens. Ook in Amerika zie je nu mensen die natuurlijk heel boos zijn over die verkiezingen. Er zijn mensen die heel blij zijn met die verkiezingen. Moet ik dan begrip voor die beide partijen gaan zitten hebben? En wat voegt dat toe? Wat voegt het toe wat ik daar van vind? Anders dan dat het de kansen niet vergroot, misschien verkleint, als ik daar eindeloos over ga zitten filosoferen en vervolgvragen over beantwoord om die band te bouwen.

BOONMAN
Ik vraag ook geen begrip, ik vraag of u het wel begrijpt en of u het snapt.

RUTTE
Het was toch een begripvraag, maar dan ga ik er toch iets van vinden? Dan maak ik toch een keuze in die gevoelens, want u stelt mij de vraag wat ik van één deel van de gevoelens in Amerika vind. Ik snap de vraag, maar daarmee verklein ik de kans dat het mij lukt om mijn bijdrage te leveren om vanuit Nederland, vanuit Europa ook met de nieuwe Amerikaanse regering goede relaties op te bouwen.

BOONMAN
Maar u snapt wel dat wij dat vragen he?

RUTTE
Die vraag snap ik, maar ik snap al uw vragen altijd, alleen ik kan ze niet altijd naar volle eer en geweten beantwoorden, omdat er soms andere belangen spelen.

BOONMAN
Ik proef bijna iets alsof u het niet durft te antwoorden.

RUTTE
Nee ik durf alles, maar ik ben, het is geen kwestie van durven of niet durven. Het is een kwestie van rolopvatting. Ik kan als minister-president niet zomaar over alles naar hartenlust gaan zitten filosoferen, dat gaat niet. En als ik, dat kan ik doen als ik ooit weg ben, en dat kunt u bevorderen door wel of niet op mij te stemmen.

VAN WEEZEL (VRIJ NEDERLAND)
Verwacht u complicaties voor het MH17-onderzoek, want Donald Trump heeft tijdens de campagne geroepen dat hij zeker wist dat de Russische rebellen, of pro-Russische rebellen het niet gedaan hebben.

RUTTE
Ook daar ga ik helemaal niets over zeggen. MH17 is zo'n belangrijk alles overstijgend onderwerp dat ik daar echt niets over wil zeggen, omdat ik dan commentaar moet gaan leveren op uitspraken en die moet ik dan weer in de goede context plaatsen en zien et cetera. Het allerbelangrijkste nu is op al deze onderwerpen een goede relatie bouwen met Amerika.

GEERTS (NOS RADIO)
Ja meneer Rutte u blijft een beetje weg van de analyse, wat ik wel snap, maar tegelijkertijd zegt u ook van het toont ook het belang aan van de trans-Atlantische relatie, het toont ook het belang aan van Europese samenwerking, we moeten naast elkaar blijven bestaan, terwijl de wind die op dit moment waait is natuurlijk een wind die weg gaat van dat soort verbindingen van Europa…

RUTTE
Waar waait die wind?

GEERTS
Onder meer in Nederland. U begint zelf al over het feit dat u niet gelooft in een Nexit, u noemt dat niet zo maar, omdat dat natuurlijk een onderwerp wat speelt hier in Nederland. U zegt: we moeten meer samenwerken, terwijl er een groot gedeelte ook van de Nederlandse bevolking is die zegt: nee, we willen juist weg van die samenwerking. Wordt uw werk niet moeilijker hierdoor?

RUTTE
Nee, na Brexit is de steun voor Nexit als een oude onderbroek gedaald hier in Nederland. Niemand wil, we hebben nu gezien wat Brexit betekent in de economie, constitutioneel, monetair, voor het hele land Groot-Brittannië. Je ziet in de Nederlandse peilingen een enorm sterke daling voor steun voor een Nexit, omdat mensen heel goed snappen in dit land dat je als klein land die inbedding in die Europese samenwerking nodig hebt voor je, niet alleen voor je welvaart, maar ook voor je veiligheid. Dat snappen mensen en zeker door Brexit is dat heel scherp geworden. En Brexit verzwakt die Europese samenwerking en daarom ben ik ook zo tegen die Brexit. Maar goed dat is weer een keuze van het Britse volk en we moeten er voor zorgen dat we de schade daarvan minimaliseren voor Nederland en voor de rest van Europa, mijn taak is dan eerst voor de Nederlandse bewoners, de inwoners van Nederland. Dus daar zie ik dat punt niet en de keuze voor Trump in Amerika, we moeten nog helemaal zien hoe zijn buitenlandse politiek zich ontwikkelt en voor een deel kunnen we daar ook in dialoog invloed op uitoefenen met elkaar door daar met elkaar het gesprek over aan te gaan. Er zijn grote Amerikaanse belangen in die trans-Atlantische samenwerking. Het is niet voor niets dat Europa zijn bevrijding aan Amerika te danken heeft en na die oorlog - gedurende wat is het nu 70 jaar, ruim 70 jaar - in vrede kan leven mede ook dankzij die sterke relatie met Amerika, ja, dat is ook in Amerikaans belang. Dat zien de Amerikanen natuurlijk ook, dat zal ongetwijfeld ook Donald Trump zien, dus daar gaan we natuurlijk ook met elkaar over in gesprek.

GEERTS
Maar toch zegt de minister van Buitenlandse Zaken vandaag opnieuw ook weer 'het is belangrijk dat we als Europa snel bij elkaar komen, heel blij dat dat zondag al gebeurt, zodat er een gezamenlijke insteek kan worden gekozen richting Amerika…

RUTTE
…Natuurlijk, dat is toch logisch…

GEERTS
Dat iets veranderd is, dat je ook gezamenlijk iets moet verzinnen nu.

RUTTE
Ja, maar er is een nieuwe president gekozen met een andere politieke kleur en was Hillary Clinton gekozen met dezelfde kleur als Obama, dan waren er ook verschillen in gekomen, dan had je ook bij elkaar moeten zijn misschien dit weekend…

GEERTS
…dan had het ook belangrijk geweest om nu heel snel bij elkaar te komen?

RUTTE
Er is nu natuurlijk een andere politieke partij, de Republikeinen zijn gekozen. Dat is na 8 jaar Democraten, is er een andere partij, de Republikeinen hebben natuurlijk in hun grondtonen dezelfde opvattingen over het buitenlands beleid als de Democraten, maar zetten daar wel hun eigen accenten in. En bovendien laten we ook niet te bezorgd er over zijn, Ronald Reagan, zou mijn stelling zijn als historicus, heeft de Koude Oorlog gewonnen. Dat was wel een Republikein. Hij heeft wel de Koude Oorlog gewonnen door zich buitengewoon stevig te herbewapenen en zeer verstandige en stevige buitenlandse politiek te voeren tegenover wat toen de Sovjet-Unie was. Daarmee heeft Reagan samen met een aantal belangrijke spelers in Europa zoals Margaret Thatcher met absolute overtuiging de Koude Oorlog gewonnen, dat was een Republikeinse president. Dus we moeten ook niet te bezorgd zijn. Sterker nog, er zijn zoveel belangen in die relatie tussen Nederland, Europa en Amerika dat wie er ook president is, dat het altijd overstijgend zal zijn aan misschien precies de persoonlijke opvatting. Hoe verder Trump zijn buitenlands beleid gaat vormgeven, gaan we zien. Ik ben daar realistisch over, niet optimistisch, niet pessimistisch, zoals ik altijd realistisch ben als het gaat om buitenlands politiek beleid. En ik vind dat we gewoon intensief met elkaar in gesprek moeten, zoals we dat met iedere Amerikaanse president zijn, om over de vormgeving van die gezamenlijke relatie te spreken.

WEISSINK (FD)
Gelooft u dat uw vicepremier zich te fel heeft uit gelaten over meneer Trump?

RUTTE
We hebben hem allemaal gefeliciteerd met zijn verkiezing, en daar kiest iedereen zijn eigen woorden voor, maar in het kabinetsbeleid betekent niet dat iedereen van mij drie zinnen krijgt die je allemaal in dezelfde volgorde moet opzeggen. Zo werkt het ook niet.

Overname PostNL

WEISSINK (FD)
Meneer Rutte over PostNL, het kabinet heeft te kennen gegeven dat ze daar niet van gediend is een overname door het Belgische Bpost. Het kabinetsstandpunt is dat het een stap terug zou zijn, omdat PostNL geprivatiseerd is en Bpost een staatsbedrijf. Is dat nou een ideologisch verhaal die stap terug of bedoelt het kabinet het ook in praktische zin, een stap terug? [praten door elkaar, red.]

RUTTE
Dat Bpost een genationaliseerd bedrijf is, op zichzelf is dat niet relevant. Nee, het gaat om praktische effecten. Wat je ziet is dat PostNL, is een bedrijf wat heel sterk hervormd is, gemoderniseerd is, heel erg kostenefficiënt werkt op dit moment. Het heeft een hele grote modernisering doorgemaakt. Kijk gewoon eens naar de tarieven in Nederland, in België, als je een pakketje verstuurd, dat ligt in sommige gevallen een factor 100% hoger dan hier. En daar hangt natuurlijk ook mee samen dat de wind van de markt hier in Nederland rondom PostNL waait, zodat ze ook gedwongen werden daardoor, maar dat is niet het hoofdpunt. Het hoofdpunt is dat PostNL een zeer efficiënt werkend bedrijf is, dat het Belgische bedrijf nog helemaal die reis moet maken, of het nou wel of niet in overheidshanden is. En ja, het is waar dat Henk Kamp, Lodewijk Asscher en ikzelf daar natuurlijk zeer in geïnteresseerd zijn hoe zich dat ontwikkelt. Het is overigens een private onderneming, dus onze mogelijkheden zijn dan vanzelfsprekend beperkt, maar we vinden er wel iets van. Het gaat over de Nederlandse postmarkt, het gaat over de borging van de universele postdienst, de UPD. Er werken 49.000 mensen bij PostNL, dus dat is gewoon een heel serieus bedrijf. Een van de grootste werkgevers van Nederland, met andere woorden: daar kijken wij naar omdat we dat belangrijk vinden.

WEISSINK (FD)
Maar waarom zou een overname door Bpost die efficiency die PostNL heeft in gevaar brengen?

RUTTE
Wij vinden het niet direct de meeste logische partner omdat Bpost die hele modernisering nog moet doormaken. PostNL heeft dat al gedaan, is een zeer goed draaiend bedrijf met fatsoenlijke marges die misschien lager zijn dan het Belgische bedrijf, omdat het Belgische bedrijf in een hele andere markt opereert. Kijk, neem nou bijvoorbeeld de markt in Nederland voor internetdiensten, die is in Nederland veel verder ontwikkeld dan in België. Dat heeft natuurlijk zijn effecten gehad op de positie van PostNL, en heeft er op moeten inspelen, heeft dat kostenefficiënt gedaan. En daarnaast niet vanwege ideologische redenen maar vanwege hele praktische redenen heeft het natuurlijk zijn betekenis als een bedrijf nog een staatsbedrijf is. Alexander de Croo, de Belgische Henk Kamp die heeft in diverse media laten weten niet in te stemmen met beslissingen van het postbedrijf in de toekomst als de Belgische staat het daar niet mee eens is. Dus hij zegt ook in de toekomst, hoewel het aandeel verwatert van wat is het nu 51%, verwatert, naar ik dacht 40%, zegt hij toch ondanks die verwatering naar 40%, blijven wij natuurlijk van mening dat er geen besluiten kunnen worden genomen waar de overheid het niet mee eens is. Dat is allemaal eerlijk gezegd van tweede orde. Hoofdpunt is voor ons: PostNL is een sterk Nederlands bedrijf, goed gemoderniseerd, geen logische, in onze ogen geen logische stap. Maar daar zeg ik meteen bij: PostNL is een commercieel bedrijf, niet in overheidshanden, uiteindelijk moeten zij een beslissing daar in nemen, een afweging maken. En wij zullen dat goed volgen vanuit de belangen van de grote aantallen werknemers. Het feit dat zij uiteraard een belangrijke rol speelt in de Nederlandse postmarkt. En vanwege het feit dat het belangrijk is dat de UPD is geborgd, de universele postdienst.

WEISSINK (FD)
Nog een laatste vraag. Beschouwt u PostNL nu als een bedrijf van vitaal nationaal belang of zegt u van als het een andere partij was geweest die een bod deed dan had ik het wel toegejuicht?

RUTTE
Ik moet heel erg oppassen met dergelijke termen. Het is een belangrijk bedrijf vanwege de postvoorziening in Nederland en vanwege de grote aantallen en de grote rol die het speelt in de Nederlandse arbeidsmarkt. Het is ook een bedrijf wat er op zichzelf goed voorstaat. Wat goed gerund is, en in een systeem van de vrije markt. En daarom zijn wij geïnteresseerd. Dat zijn de redenen. Maar ik blijf er bij zeggen: het is wel een private onderneming, uiteindelijk maken zij hun keuzes.

Vliegen door de Koning met Emirates ipv KLM

BOVEN (BNR)
De heer Rutte, waarom vloog de Koning met Emirates terug uit Nieuw-Zeeland?

RUTTE
Dat deed hij omdat zijn keuze voor vaak de KLM, dat geldt ook voor mijzelf, ik vlieg ook niet altijd KLM, wel als het kan en als het praktisch is, maar soms vanwege tijdsschema's, bestemmingen, soms ook kosten, worden andere keuzes gemaakt. Maar de Koning zult u meestal KLM zien vliegen.

BOVEN
Maar nu is Emirates nu juist de grote concurrent van de KLM op de routes naar Azië en Australië, is dat niet erg pijnlijk dat hij dan juist voor Emirates kiest?

RUTTE
Nee, luister, het moet wel een beetje praktisch blijven, dus als het enigszins kan, kiezen we regering, de Koning, het Koninklijke Huis, kiezen voor KLM. Maar soms vanwege tijdsschema's, of waar je naar toe moet, overstappen, maken we andere keuzes.

BOVEN
De KLM is nogal onderwerp van debat in de Tweede Kamer, en de toekomst van de KLM, en dan vliegt de staat met Emirates terug?

RUTTE
Ik heb dat zelf ook gedaan, twee/drie jaar geleden toen ik in Australië was. Je moet soms een keuze maken, toen ben ik ook met Emirates teruggevlogen, als was ik hier in Nederland niet op tijd geweest voor allerlei debatten. Dus u kunt wel, als het kan met de KLM, ik moest laatst naar Cuba, toen moest ik via Parijs via AirFrance naar Cuba, omdat er geen goede KLM verbinding was op dat moment en dan kon ik niet naar de ministerraad. Dus we vliegen als het kan KLM, dat geldt ook voor het Koninklijk Huis, maar als het echt niet uitkomt, dan kiezen we andere maatschappijen.

WESTER
Maar er is wel een verschil. Het is niet Rutte's luchtvaartmaatschappij, het de Koninklijke luchtvaartmaatschappij. Het is de KLM. Met het predicaat Koninklijk. Het is toch ondenkbaar dat de president van Frankrijk niet met AirFrance vliegt, Angela Merkel niet met Lufthansa vliegt, de Britse vorstin niet met British Airways vliegt, ondenkbaar. En juist in zo'n grote concurrentieslag op dit moment waar de KLM in zit na al die problemen, in plaats van 1 keer extra overstappen, is dat te veel voor de Koning?

RUTTE
Nee, maar luister, als het enigszins kan doet hij het, gebruikt hij de KLM…

WESTER
Het kon allemaal…

RUTTE
Ja, uiteindelijk kan altijd alles. Ik moest laatst naar Ulaanbaatar, had ik ook via KLM en allerlei andere ingewikkelde wegen kunnen komen. Toen moesten we uiteindelijk met drie tussenlandingen met de KBX [onverstaanbaar, red], omdat ik anders niet op tijd terug was voor een belangrijke afspraak hier in Nederland. Dus je hebt iedere keer moet je die afweging maken. Toen hebben we niet een commerciële andere maatschappij gekozen, maar de KBX, maar dat ding moest zo'n beetje op alle vliegvelden in Rusland landen om Ulaanbaatar te halen. Zo gaat dat soms. Dus we vliegen meestal KLM, als het echt niet uitkomt dan vlieg je iets anders.

WESTER
Het is toch sneu voor de KLM.

RUTTE
Het is helemaal niet sneu voor de KLM. De KLM is een fantastische luchtvaartmaatschappij, is na PostNL ook weer een hele grote werkgever, iets kleiner in omvang qua aantallen werknemers. Ik dacht KLM iets van 35.000, PostNL 49.000. We zijn er heel trots op en er is niets mooier dan als je in het buitenland aan boord komt, om dan in het Nederlands te worden welkom geheten en de lekkere koffie te ruiken van de KLM en die topservice van de KLM te zien. Dames en heren, dit is geen commerciële uitzending. Maar als het niet praktisch is en soms is het gewoon niet praktisch, het kan niet altijd, dan doen we het niet. Ik ook niet. [praten door elkaar, red.]

WESTER
Maar de enige reden waarom de Koning en de Koningin met Emirates zijn gevlogen, is toch omdat het wat comfortabeler is en wat sneller is en helemaal niet vanwege agendaproblemen?

RUTTE
Luister, als het kan vliegen ze KLM, maar soms komt het gewoon niet uit.

Ton Elias niet op kandidatenlijst VVD

MEIJER (VOLKSKRANT)
De fractiesecretaris van uw geliefde liberale fractie, waar u ook zelf uit voortkomt, staat niet op de nieuwe lijst. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ik sta hier als minister-president en niet als VVD-lijsttrekker, dus daar wil ik eigenlijk nu geen commentaar op geven. Ik kan zeggen: er is heel zorgvuldig door die politieke partij die ik dan toevallig wat meer volg dan de andere, nog intensiever dan andere politieke partijen, is zeer zorgvuldig aan die lijst gewerkt. [onverstaanbaar, red.] allerlei afspraken van te voren heb gemaakt aan de hand waarvan afspraken en keuzes worden gemaakt en dan is het onvermijdelijk, uiteindelijk als zo'n lijst eruit komt, er ook mensen teleurgesteld zullen zijn. Dat kan niet anders.

MEIJER
Ook als dat een ondervoorzitter is en de fractiesecretaris?

RUTTE
Ik ga niet op personen in maar in algemene zin, als je een zorgvuldig proces hebt, ik kan zeggen ik ben nu de vierde keer lijsttrekker, ik zie nu voor de vierde keer hoe het proces in mijn partij loopt. Heel zorgvuldig. We hebben heel veel geleerd van de vorige keren. Dit is echt, ik weet niet hoe andere partijen het precies doen, maar het is een zeer 'elaborate' proces geweest. Ook aan de hand van hele duidelijke afspraken op voorhand. Dan is het, misschien niet altijd, misschien moet ik mij daarop corrigeren, is het toch vaak onvermijdelijk dat er een paar mensen ook teleurgesteld zullen zijn. [onverstaanbaar, red.] Ik ga niet in op individuele persoon en bovendien jongens, ik sta hier, weten jullie ook, het is al ingewikkeld genoeg al die petten te scheiden, als minister-president.

WESTER
Vindt u het als minister-president ook sneu voor Ton Elias?

RUTTE
Ik ga over individuele Kamerleden van bevriende fracties al helemaal niets zeggen.

Intocht van Sinterklaas

GEERTS (NOS RADIO)
Ik heb nog wel een vraag. De intocht van Sinterklaas, we komen er iedere keer weer op terug.

RUTTE
Ja helaas, niet uw verwijt hoor.

GEERTS
Dient toch begeleid te worden door behoorlijk stringente beveiligingsmaatregelen dit jaar. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ik heb eigenlijk één oproep soms aan Nederland, niet aan Nederland want heel veel mensen zullen het met mij eens zijn, maar die mensen die hier verantwoordelijk voor zijn dat zo'n leuk kinderfeest dan weer in zo'n setting komt te staan. De hele simpele opvatting is: laten we met elkaar weer een beetje normaal doen.

GEERTS
Betekent dat dat mensen wel mogen demonstreren maar…

RUTTE
Volgens mij weet je precies wat ik bedoel, dat het toch raar is dat een leuk kinderfeest in Maassluis, dat daar nou hoeveel agenten moeten erbij en poortjes en toestanden. Come on, dat is niet normaal.

Goed weekend.