Dreigingsniveau in Nederland: kans op aanslag reëel
De kans op een aanslag in Nederland blijft reëel. Het dreigingsniveau blijft staan op niveau 4, op een schaal van 5. Dat blijkt uit het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV. Er zijn op dit moment geen concrete aanwijzingen dat terroristen daadwerkelijk voorbereidingen treffen voor het plegen van een aanslag in Nederland. De grootste dreiging komt nog steeds uit jihadistische hoek. Hierbij is sprake van diverse actoren, van terroristische organisaties tot eenlingen, die zowel klein- als grootschalige aanslagen kunnen plegen. Ook terugkeerders uit Syrië en Irak zijn een potentieel risico voor de nationale veiligheid.
Beeld: ©Hollandse Hoogte / Robin Utrecht
Ook de afgelopen periode is Europa getroffen door aanslagen. De jihadistische dreiging werd bevestigd door de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn op 19 december. Op 22 maart pleegde een vermoedelijk door ISIS geïnspireerde man een aanslag bij het parlement in Londen. Wat in de ons omringende landen gebeurt, kan ook in Nederland gebeuren.
Jihadisme
Een belangrijk deel van de dreiging wordt bepaald door de externe aanslageenheid van ISIS. Deze eenheid heeft in Europa diverse personen tot zijn beschikking die aanslagen kunnen plegen. Ook andere jihadisten kunnen vanuit het buitenland eenlingen of kleine cellen aansturen en aanslagen laten uitvoeren. Door propaganda kunnen personen hier worden geïnspireerd tot gewelddadigheden.
Het innovatieve vermogen van ISIS is reden tot zorg. Leden van deze groep gebruiken in Syrië en Irak al drones met explosieven voor offensieve acties op het slagveld. Op ISIS-mediakanalen wordt deze modus operandi verheerlijkt. Hier kan een inspirerende werking van uitgaan op jihadisten in het Westen.
Al Qa’ida legt meer dan ISIS de nadruk op het plannen van grootschalige en complexe aanslagen in het Westen. De organisatie heeft sinds de aanslag op Charlie Hebdo geen grote geslaagde aanslag in of tegen het Westen gepleegd. Dat betekent niet dat de groep minder relevant is geworden. Ondanks de westerse inspanningen beheert al Qa’ida nog steeds een internationaal terroristisch netwerk. Het heeft de mankracht en middelen om grootschalige aanslagen te plegen.
Uitreizigers
In de afgelopen periode zijn er nauwelijks bevestigde gevallen van Nederlandse jihadisten die de strijdgebieden in Syrië en Irak wisten te bereiken. De voornaamste reden hiervoor is dat de aantrekkingskracht van ISIS is verminderd door recente militaire verliezen. Het aantal Nederlanders met jihadistische intenties in Syrië en Irak is circa 190. Het aantal terugkeerders staat op circa 50. Als ISIS op grote schaal verder terrein verliest in Syrië en Irak kan het aantal terugkeerders naar Europa toenemen, maar er zijn geen indicaties dat dit op korte termijn gebeurt. Bij iedere terugkeerder wordt ingeschat in hoeverre hij of zij een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid.
Minderjarigen
Ook minderjarige uitreizigers kunnen bij terugkeer in Nederland een dreiging vormen. Zij worden geïndoctrineerd en zijn mogelijk bereid geweld te gebruiken. Dit kan risico’s opleveren voor de ontwikkeling van het kind en voor de Nederlandse samenleving. Naast het Dreigingsbeeld is ook de analyse ‘Minderjarigen bij ISIS’ van de AIVD en NCTV gepubliceerd, dit stuk gaat dieper in op dit fenomeen. Kinderen zijn in de eerste plaats te beschouwen als slachtoffer van ISIS. Daarom wordt bij terugkeer per minderjarige bekeken welke zorg, veiligheidsmaatregelen en interventies passend zijn. Dit is altijd maatwerk. Landelijke experts in radicalisering, jeugdhulp en psychotrauma en complexe trauma’s kunnen hierbij adviseren.
Links- en rechts-extremisme
Recent zijn voor het eerst in Nederland personen met een rechts-extremistische achtergrond veroordeeld voor terrorisme. Zij werden veroordeeld voor het gooien van een brandbom naar een moskee in Enschede in februari 2016. Hoewel er geen aanwijzingen voor zijn, blijft het voorstelbaar dat er meer aanslagen uit de rechts-extremistische hoek plaatsvinden.
Links-extremistische actievoerders blijven zich concentreren op het bestrijden van extreemrechts en haar aanhangers, het vermeende racisme in Nederland, en de vermeende repressie en geweld door autoriteiten. In de afgelopen periode was er ook sprake van een groeiende groep allochtone antiracisme-demonstranten die vaak gezamenlijk optrokken met de klassieke extreemlinkse actiegroepen.
Polarisatie
Het diplomatieke conflict tussen Turkije en Nederland over de komst van twee Turkse ministers voor campagneactiviteiten leidde in maart tot ernstige ongeregeldheden in Rotterdam. Bij veel Turkse Nederlanders was sprake van onbegrip en woede over de Nederlandse maatregelen. Het feit dat personen die ‘nee’ gaan stemmen bij het referendum door Turkse bewindslieden tot terroristen worden bestempeld, kan groepen Turkse Nederlanders in Nederland tegen elkaar op zetten. Hoewel de Nederlandse aanpak gericht is op de-escalatie, kunnen de gebeurtenissen op de langere termijn bij groepen Turkse Nederlanders leiden tot anti-Nederlandse opvattingen. Aan de andere kant kunnen ook anti-Turkse sentimenten toenemen.
Transcript DTN animatie
In deze animatie is een voice-over te horen. Hetgeen de voice-over zegt wordt voorafgegaan door [voice-over].
[Start]
[Voice-over] “In Nederland is er een kans op een terroristische aanslag.”
Te zien is een kaart van Nederland, met een bom waar een lont uitsteekt. Vervolgens verdwijnt dit uit beeld.
[Voice-over] “De Nederlandse overheid volgt deze dreiging op de voet. Zodat de overheid op tijd maatregelen kan nemen om een terroristische dreiging te verminderen of te voorkomen.”
Te zien is een icoon dat terroristen voorstelt. Dit icoon is in het midden van het beeld geplaatst. Rondom dit icoon verschijnen vier andere iconen die politie, gemeente, rechterlijke macht en defensie voorstellen. Deze iconen worden door middel van oranje stippellijntjes verbonden met het terroristen icoon. Vervolgens verdwijnt dit uit beeld.
[Voice-over] “De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de NCTV…”
In beeld verschijnt “Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid”, gevolgd door de afkorting NCTV, waarna het geheel uit beeld verdwijnt.
[Voice-over] “…maakt daarom het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland.”
In beeld verschijnt een document waarom in oranje letters “Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland” is opgenomen. Dit geheel verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “Het is een analyse van alle nationale en internationale dreigingen tegen Nederland.”
In beeld verschijnen een icoon van Nederland en een icoon van de wereld. Deze twee iconen verschuiven richting het midden van het beeld, waarna alleen het icoon van Nederland overblijft. Er verschijnen vier pijlen aan weerszijden van het icoon van Nederland, die zich richten op Nederland. Deze pijlen stellen de terroristische dreiging tegen Nederland voor. Het geheel verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “De NCTV gebruikt hiervoor informatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, politie, Nederlandse ambassades, media en internet.”
In beeld verschijnt een oranje bol, met daarin “Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland” beschreven. Rondom de bol verschijnen vijf verschillende iconen, die met oranje stippellijntjes met de oranje bol worden verbonden. De vijf iconen verbeelden de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, politie, Nederlandse ambassades, en media en internet. Het geheel verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “Zo weet iedereen wat de kans op een aanslag is.”
In beeld verschijnen verschillende iconen van poppetjes die de samenleving voorstellen. Er verschijnt een kleine, oranje, bol met een “i” bij ieder icoon, om aan te geven dat de samenleving geïnformeerd wordt over de kans op een aanslag. Het geheel verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] Er zijn vijf dreigingsniveaus die aangeven hoe groot de kans op een aanslag is: 1 tot en met 5.”
In beeld verschijnen de getallen één tot en met vijf, met achter elk getal een woord dat het dreigingsniveau samenvat:
1 – minimaal
2 – beperkt
3 – aanzienlijk
4 – substantieel
5 – kritiek
[Voice-over] “Op dit moment is het dreigingsniveau 4, wat betekent dat de kans op een aanslag reëel is…”
De vijf getallen uit het vorige beeld komen samen in het beeld van het Dreigingsniveau Terrorisme Nederland: een oranje bol, waarin het actuele dreigingsniveau is aangegeven. Het blijkt dat het actuele dreigingsniveau 4 is. De bol verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “…maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat terroristen een aanslag in Nederland voorbereiden.”
In beeld verschijnen vier documenten met elk een eigen icoontje: een Twitter-vogel, een persoon, een oog, en het Facebook-logo. Dit verbeeld verschillende domeinen waar aanwijzingen gevonden voor een terroristische aanslag gevonden kunnen worden. Er verschijnen oranje vinkjes linksboven elk document, om aan te geven dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat terroristen een aanslag in Nederland voorbereiden. Het geheel verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “De grootste dreiging gaat uit van Jihadistische terroristen.”
Er verschijnt een icoon in beeld dat jihadistische terroristen verbeeld. Deze verdwijnt weer.
[Voice-over] “Zowel ISIS als al Qa’ida hebben nog steeds de capaciteit om aanslagen in het Westen te plegen, ook in Nederland.”
De woorden ISIS en al Qa’ida verschijnen in beeld. Er verschijnt ook een bom-icoon in beeld, gevolgd door een icoon van Nederland. Het icoon van Nederland verschuift naar links, de rest verdwijnt uit beeld.
[Voice-over] “Sinds 2012 is het aantal uitreizigers naar Syrië en Irak 280.
Rechts in beeld verschijnen twee iconen die Syrië en Irak voorstellen. Er volgen twee oranje pijlen van het icoon van Nederland naar de iconen van Syrië en Irak. Boven in beeld staat 2012, onder in beeld staat 280.
[Voice-over] “Het aantal personen dat zich nu nog in het gebied bevindt is 190.”
De oranje pijlen verdwijnen. 2012 verandert in een icoon van een terrorist. 280 verandert in 190.
[Voice-over] “Als zij terugkeren vormen zij een risico voor de veiligheid in Nederland.”
Eerst verdwijnt het getal 190. Vervolgens verdwijnt het icoon van de terrorist. Gelijktijdig verschijnen twee pijlen die van Syrië en Irak richting Nederland wijzen. Het geheel verdwijnt, waarna alleen het icoon van Nederland overblijft.
[Voice-over] “Mede daarom staat het dreigingsniveau op 4.”
Het icoon van Nederland verdwijnt. Er verschijnt een witte bol, maar daarin het getal 4. Dit geheel verdwijnt eveneens uit beeld.
[Voice-over] “Meer weten over het DTN? Kijk dan op www.nctv.nl.”
Het logo van de NCTV verschijnt bovenin beeld. In het midden van het beeld verschijnt de URL: www.nctv.nl.
[Einde]