8 september 2017, 17.30 uur

Minister PLASTERK

Allereerst treurig nieuws dat er inmiddels twee doden zijn gerapporteerd, bevestigd. Waarvan er één – overigens naar verluidt – een natuurlijke dood is gestorven tijdens de orkaan. Er zijn 43 gewonden van wie 11 ernstig. Vanochtend in de ministeriële commissie is er heel nadrukkelijk en heel specifiek aandacht geweest voor dialyse-patiënten die zoals u weet vergiftigen als ze niet gedialyseerd worden. Daar zijn er 65 van op Sint Maarten, die zijn allemaal inmiddels in beeld. De meest acute 15 daarvan vliegen vanavond met een dash van de Kustwacht naar Aruba en worden daar gedialyseerd. De andere 50 gaan morgenochtend met een Hercules en zullen daar dan ook zo spoedig mogelijk gedialyseerd moeten worden.

Ik heb vandaag, vanmiddag, opnieuw met de minister-president van Sint Maarten telefonisch contact gehad. De situatie besproken. Om te beginnen van belang om te melden is dat hij de vraag om hulp heeft verlengd en dat we ook met mekaar hebben besproken dat het goed is om een verzoek, een nader verzoek om hulp, de komende dagen gezamenlijk in te richten. En we hebben afgesproken – met de nog steeds beperkte communicatie die er is – om dat gezamenlijk te gaan doen.

Ik zei al: er is nauwelijks communicatie op het mogelijk, maar hij meldde mij dat hij gister wel een radio-uitzending heeft kunnen doen waarin hij de bevolking ook heeft opgeroepen om rust te bewaren. En dat is niet voor niets want hij maakt zich zorgen om de openbare orde. Hij meldde daarover overigens dat die - in zijn woorden - aan het verbeteren is, maar het heeft dus inderdaad nog steeds alle aandacht nodig. Het heeft overigens ook – voeg ik er aan toe – alle aandacht van de Nederlandse militairen die ook zichtbaar aanwezig zijn op belangrijke punten op het eiland om daar aan bij te dragen.

Ik heb vanmiddag de gevolmachtigde minister Doran gesproken. Zij is bij mij op bezoek geweest en we hebben mekaar uitgebreid gesproken. Overigens bevestigd - ook de ervaring die velen van ons hebben - is dat het nauwelijks mogelijk is om contact met het eiland te hebben via reguliere middelen, dus het was goed om mekaar ook even van alle kanten bij te praten.

Ten slotte, u heeft inmiddels al gehoord dat de Koning zondag naar Curaçao zal vliegen. We zullen daar om te beginnen het commandocentrum bezoeken en dan - als het verantwoord kan natuurlijk - ook naar de Bovenwinden gaan om daar ter plekke de situatie in ogenschouw te nemen. Dat is afhankelijk allereerst natuurlijk van de storm dan wel orkaan die er morgen nog aan komt en de situatie die daarna bestaat. We zullen dat natuurlijk door de professionals laten beoordelen of en wanneer er dan naar de Bovenwinden gevlogen kan worden. Maar dat is wel de bedoeling. Dat is eigenlijk de stand van zaken op dit moment.

VRAAG
Meneer Plasterk, functioneert het bestuur op Sint Maarten nog of heeft Defensie het eigenlijk daar en daarmee ook Nederland het eigenlijk nu overgenomen?

PLASTERK
Het bestuur van Sint Maarten - en ik heb u dat gisteren gezegd en dat is eigenlijk nog steeds de stand van zaken - functioneert moeizaam, omdat er nauwelijks communicatie is. Alles begint natuurlijk toch met het bereiken van de mensen met wie je dat bestuur vormt. Dus de minister-president kan kantoor houden in het kantoor van de gouverneur en heeft daar dan soms via inderdaad een Nederlandse militaire lijn satellietverbinding, maar dat is het zo’n beetje, dus het is zeer beperkt op dit moment.

VRAAG
Meneer Plasterk, ik begrijp wel de gevoeligheden over die vraag van ‘heeft Nederland het bestuur overgenomen op Sint Maarten’, omdat dat natuurlijk met alle geschiedenis een moeizaam punt is. Tegelijkertijd krijg ik een beetje het gevoel dat het kabinet in een soort woordenspel gevangen zit van dialoog en bijpraten en contact houden, terwijl het toch gewoon het Nederlandse kabinet is wat nu de beslissingen neemt, wat militairen uitzendt, en wat alle maatregelen neemt over noodhulp. En dat betekent toch dat Nederland nu het effectieve gezag op Sint Maarten voert?

PLASTERK
De noodhulp die nu wordt verleend die wordt gedaan op verzoek van de regering van Sint Maarten. Dat verzoek was al gekomen voor de orkaan er feitelijk was. Zoals ik u net heb gemeld, is door de minister-president dat verzoek nu verlengd. En overigens nog los daarvan heeft ook de procureur-generaal natuurlijk een eigen mandaat met betrekking tot het handhaven van de openbare orde, het bestrijden van misdaad. In die kaders wordt er geacteerd.

VRAAG
Hoe gaat het verder, ik snap dat alles nu gericht is op noodhulp, maar er zal toch over niet al te lange termijn een plan moeten komen voor schade repareren en wederopbouw. Waar ligt dan precies het initiatief, ligt dat ook bij Nederland of bij Sint Maarten? Hoe moet ik me dat voor me zien?

PLASTERK
Ik begrijp de vraag, maar ik focus me op dit moment echt volledig op de noodhulp. Het is ook - gezien de moeizame communicatie waar we zojuist over spraken - eigenlijk niet mogelijk en niet verstandig en niet verantwoord om vooruit te lopen op dingen die misschien de komende weken op enig moment aan de orde zullen komen. Ik begrijp de vraag, maar we beperken ons echt tot de noodhulp.

VRAAG
En mensen die iets willen doen? Mensen willen goederen geven en dan wordt er gezegd: nee, doe dat maar niet, geef maar gewoon geld. Of mensen willen er zelfs lijfelijk naar toe om te helpen. Wat is daarbij het advies?

PLASTERK
Mijn suggestie zou inderdaad zijn om het Rode Kruis, het hulpnummer, om daar aandacht aan te besteden, en te geven als men dat wil doen. Dat zouden wij zeer op prijs stellen. En verder voor wat betreft het daar naar toe brengen van mensen die willen helpen: dat laten we nu toch echt aan de professionals. En de beperkende factor op dit moment is de toegang en vervolgens ook het voor mensen ter plekke actief kunnen zijn en dat laten we nu eerst aan de professionals over.

VRAAG
U heeft gesproken met de premier. Dat is nu de tweede keer dat u met hem gesproken heeft. Wat is er nou precies met hem gewisseld? Ik neem aan dat dat niet alleen over de openbare orde ging?

PLASTERK
De openbare orde is voor hem een groot punt van zorg, maar hij heeft gisteren ook al gezegd dat mensen hun huizen kwijt zijn en dat natuurlijk een belangrijk punt van aandacht zal worden om daar vervangende ruimte voor te bieden. Er aandacht voor gevraagd dat de shelters waar mensen tijdens deze storm zaten geen verblijfplaatsen zijn. Dat zijn kerken of andere gebouwen, en daar kun je niet met een gezin, met vele gezinnen wonen. Maar goed, alles hangt nu eerst af van er naar toe kunnen, toegang hebben. En dat is het stadium waarin we nu zitten; maar daar hebben we wel uitgebreid over gesproken en heeft dat gevoel van urgentie ook volledig overgedragen, dat hij zich daar nu zorgen over maakt. We hebben ook uitgebreid gesproken over het feit dat wanneer de waterleiding zes weken niet zou functioneren, dat is zijn taxatie omdat de tanks ook kapot zijn, dat is toch een aanslag op de hygiëne, daarmee ook op de volksgezondheid, zou kunnen opleveren.

VRAAG
U zegt: er zijn nu drie shelters op dit moment. Is dat genoeg? Er komt een nieuwe orkaan aan, zijn drie shelters genoeg?

PLASTERK
Op het punt van die orkaan morgenochtend: we weten dus niet zeker of dat een sterke storm wordt of een orkaan. Ik laat dat nu maar even in het midden. De beelden variëren nog een beetje. Ik zou iedereen aanraden om gewoon te luisteren naar de berichten voor zover ze beschikbaar zijn van de lokale autoriteiten en hoe dan ook om binnen te blijven morgen en daar geen risico’s mee te nemen. Die shelters zijn daarvoor beschikbaar en zijn op zichzelf, die waren voor die eerdere orkaan hebben ze ook goed gefunctioneerd.

VRAAG
Als we het hebben over het functioneren van de autoriteiten ter plaatse. In hoeverre heeft de minister-president van Sint Maarten daar zelf contact met de rest van zijn kabinet, of met de leiding van de politie of de brandweer?

PLASTERK
Niet in hoge mate, dus dat punt heb ik eerder ook gemaakt. Dus de mobiele telefonie werkt niet, het internet werkt niet, en satelliettelefoons werken zeer beperkt, dus dat contact dat moet allemaal in persoon en dat maakt het natuurlijk buitengewoon lastig.

VRAAG
Coördineren Nederlandse militairen bijvoorbeeld die communicatie, want die hebben natuurlijk wel iets meer apparatuur daar ter plaatse ook?

PLASTERK
De meeste communicatie ter plekke is inderdaad via de politielijn en de militaire lijn, maar die wordt gebruikt voor het verlenen van humanitaire hulp. Dat is nu de stand.

VRAAG
Ik had nog een vraag over de slachtoffers. Kunt u wat zeggen over de nationaliteiten? Zijn het allemaal Nederlanders?

PLASTERK
Ik heb geen andere informatie dan diegene die ik nu net heb gegeven. Dus twee dodelijke slachtoffers, 43 gewonden van wie 11 ernstig. En ik heb geen informatie over nationaliteiten.

VRAAG
Zijn er ook technische specialisten beschikbaar om bijvoorbeeld te helpen bij het herstellen van de communicatiemogelijkheden?

PLASTERK
Ja, maar ik heb daar geen details over. Dus het is evident, en dat was ook de eerste vraag die de minister-president gisteren stelde is “we hebben gebrek aan communicatie”, heb ik u toen ook gemeld. En natuurlijk is dat een van de dingen die opgelost moeten worden.

VRAAG
Staan er technici vanuit Nederland klaar?

PLASTERK
Er zijn mensen bij de Nederlandse Defensie die er alle verstand van hebben.

VRAAG
We hebben begrepen van Defensie dat 70% van de infrastructuur op Sint Maarten verwoest is. Heeft u enig idee hoeveel mensen afhankelijk zijn van noodhulp op dit moment? Of is dat gewoon iedereen?

PLASTERK
Uiteindelijk natuurlijk als het maar lang genoeg duurt: iedereen. Er zijn wel veel mensen die vantevoren water en voedsel hebben ingeslagen. Dat was ook waar ze toe hebben opgeroepen, dus een deel van de mensen die redden het nu nog, maar dat deel neemt op een gegeven moment natuurlijk af en daarom is het ook goed nieuws dat de kanalen nu weer geopend zijn, in ieder geval voor de militairen en om noodhulp te verstrekken. Overigens, we hebben het er in dit stadium nog niet over, maar we hebben het natuurlijk over een eiland dat voor het grootste deel leeft van toerisme. Dus van de toegang van andere mensen. En elke dag dat dat niet verder komt, is natuurlijk een dag zonder inkomen. Dus nogmaals, dat is zorg nummer twee, maar het is wel een zeer serieuze zorg ook.

VRAAG
De minister-president heeft u verteld dat hij verwacht dat zes weken lang de watervoorziening niet zal werken. Heeft hij ook een inschatting gemaakt van hoe lang hij denkt afhankelijk te zijn van die noodhulp?

PLASTERK
Nee, dat heeft hij niet en ik denk eerlijk gezegd dat dat ook koffiedik kijken zou zijn om nu daar een termijn op te plakken.

VRAAG
Er is ook geen enkele indicatie van wanneer gewone economische vaartuigen naar binnen kunnen?

PLASTERK
Nee, onze zorg is dat we nu eerst hopen dat het morgen met die orkaan José geen nieuwe schade oplevert, en dan moeten we opnieuw kijken waar we staan en we het vandaar stap voor stap nu gaan doen. Het is echt stap voor stap.

VRAAG
Heeft hij u de indruk gegeven dat hij in controle is over de situatie op Sint Maarten voor zover het mogelijk is?

PLASTERK
Hij heeft nadrukkelijk gezegd dat controle eigenlijk buitengewoon moeilijk is op dit moment door het gebrek aan communicatie.