Minister Dekker sprak een paar honderd politiemensen toe tijdens een themadag over slachtofferzorg in Ede
Dames en heren,
Goed om u hier allemaal te zien in Ede, bij de 25-ste NIK-themadag. U bent hier vandaag omdat u echt geïnteresseerd bent in uw vak, openstaat voor nieuwe kanten van het politiewerk en graag leert van de ervaringen van collega’s elders uit het land. Onder uw politiepet huizen dus ruime opvattingen en een brede blik en daar houd ik van. U hoort bij de voortrekkers en daar moeten we het van hebben in dit land, zeker als het gaat om slachtofferzorg, het thema van vandaag.
Losse handen
Als je geluk hebt, maak je nooit iets ergers mee dan een gestolen fiets. Maar het kan ook heel anders gaan. Soms volkomen onverwacht. Het ene moment is er geen vuiltje aan de lucht en het volgende moment ben je slachtoffer van een misdrijf. Als de bel gaat en er opeens iemand je huis binnendringt. Een overval op de plek waar je dacht dat je veilig was. Of als die aardige man op wie je ooit verliefd bent geworden, plotseling losse handen blijkt te hebben. Een geval van huiselijk geweld. U hebt er maar al te vaak mee te maken.
Ik heb de afgelopen tijd bij werkbezoeken van dichtbij gezien en gehoord hoe ingrijpend het leven van slachtoffers kan veranderen. Mensen vertelden me over wat ze hadden meegemaakt. En hoe ze het gevoel hadden dat het kleed onder hun voeten werd weggetrokken.
Criminaliteit voorkomen
Criminaliteit richt veel schade aan. En de essentie van ons werk is dat we criminaliteit voorkomen. Of als zich een delict heeft voorgedaan, de dader opsporen en vervolgen. Daar is een belangrijk deel van uw werk op toegespitst.
Het geeft slachtoffers genoegdoening als daders niet zomaar wegkomen met wat ze hebben gedaan. Als ze een passende straf krijgen. Dat is een belangrijk argument, waarop ons strafrecht is gebaseerd.
Maar voor de slachtoffers is dat niet altijd genoeg. Wat ik in gesprekken met hen hoor is dat ze behoefte hebben aan informatie over hun positie tijdens het strafproces. Dat ze soms zorg nodig hebben, om over hun angst heen te komen.
En dat ze schadevergoeding belangrijk vinden. Niet alleen om het geld, maar ook als vorm van erkenning. Maar het allerbelangrijkste, dat alle slachtoffers noemen, is dat we naar hen luisteren en dat we hen serieus nemen.
Rechten van het slachtoffer
U bent hier vandaag omdat u zich afvraagt hoe we dat beter kunnen doen.
Hoe u slachtoffers voldoende tijd en aandacht kunt geven. Soms kan het heel eenvoudig zijn. Ik heb begrepen dat u aan elk mogelijk slachtoffer een kaartje geeft, waarop zijn of haar rechten overzichtelijk staan. Daarmee wijst u mensen de weg. Een prachtig voorbeeld van hoe dat kan in de praktijk.
De geschiedenis van de rechten van het slachtoffer gaat 25 jaar terug. In die kwart eeuw is de positie van het slachtoffer veel sterker geworden. Mijn voorgangers hebben daar hard voor geknokt. En er zijn grote stappen gezet. Het slachtoffer is gelukkig al lang niet meer een blinde vlek in ons strafrecht.
Maar het werk is nooit helemaal klaar.
Slachtofferhulp Nederland
Ik vind het persoonlijk heel belangrijk dat we blijven kijken hoe we de positie van slachtoffers nog verder kunnen verbeteren. Samen met u, het OM, Slachtofferhulp Nederland, het Schadefonds Geweldsmisdrijven en al die andere partijen. Door samen steeds weer te onderzoeken wat we nog beter, soepeler en effectiever kunnen regelen. Voor u en zeker ook voor het slachtoffer. Zodat slachtoffers voldoende steun krijgen bij het herstel van hun leed, waardoor ze de draad van hun leven zelf weer goed kunnen oppakken en niet opnieuw in de rol van slachtoffer terecht komen. Door het slachtoffer aandacht te geven, kunnen we herhaling voorkomen. Dat vergt beleid – zo heb ik onlangs de nieuwe Meerjarenagenda Slachtofferzorg gepresenteerd. Maar het zijn vervolgens mensen als u die er voor kunnen zorgen dat er in de uitvoering ook echt iets verandert.
De politie is de belangrijkste schakel. Want u ontfermt zich als eerste over slachtoffers, signaleert hun kwetsbaarheid en regelt bescherming. Wat de huisarts is in de gezondheidszorg, bent u in het slachtofferbeleid: de eerste lijn.
U hebt bijna altijd het eerste contact. Als iemand aangifte komt doen. Als u een proces verbaal opmaakt na een ongeluk. Of als u ingrijpt in een bedreigende situatie, bijvoorbeeld na een melding over huiselijk geweld. En dan beoordeelt u als eerste hoe het slachtoffer eraan toe is en wat het slachtoffer nodig heeft aan hulp en bescherming.
Huiselijk geweld
Soms kan de politie zelf een oplossing bieden. Met een beschermde aangifte, door een straatverbod aan te vragen of beveiliging te regelen. In andere gevallen zult u doorverwijzen naar Slachtofferhulp Nederland of, in het geval van huiselijk geweld, naar Veilig Thuis. Ik heb de afgelopen tijd vaak fantastische voorbeelden gezien van de manier waarop politiemensen slachtoffers steunen.
U krijgt er straks ook een indruk van, via een filmpje dat is gemaakt over ervaringen met slachtofferzorg bij de politie. Een aantal mensen uit het filmpje geven hier vandaag een workshop.
Nu gaan we een volgende stap zetten met de nieuwe manier waarmee de politie vanaf 1 juni aanstaande slachtoffers op het bureau gaat beoordelen.
Structureel en systematisch. Want we willen niet dat hulp aan het slachtoffer afhangt van wie de aangifte opneemt. We doen een dubbele investering. De politie krijgt er 124 fte bij voor het extra werk dat hierbij komt kijken. En alle medewerkers van de basisteams volgen in de loop van het jaar een training.
Daarmee geven we u het gereedschap in handen om met slachtoffers een goed gesprek te voeren. Om de situatie waarin een slachtoffer zit, nog beter te leren herkennen en erkennen. En dus om herhaling te voorkomen.
Uw collega’s in Maastricht en Arnhem hebben de nieuwe manier van werken uitgeprobeerd. Ze waren enthousiast, omdat ze merkten dat ze meer houvast hadden en ‘hun werk ertoe deed’, zoals ze zelf opmerkten. Ook slachtoffers waren blij met de aandacht die er was voor hun veiligheid. Die nieuwe aanpak is dus veelbelovend.