Toespraak minister Bijleveld bij Bevrijdingsdefilé Wageningen
Knights of the Military Order of William,
Excellencies and representatives of the Allied Forces of Canada, the USA, France, Poland, and the United Kingdom.
Welcome to Wageningen.
And welcome in particular to our veterans.
We are deeply grateful to you!
Our heritage of freedom is built on your courage and your sacrifices.
Thank you so much.
Please allow me, if you will, to continue in Dutch.
Dames en heren,
“Loop niet achter anderen aan, maar maak je eigen keuzes”.
“Met een helder hoofd. En een warm hart”.
… Die woorden, zal ik nooit vergeten.
Ze zijn van deze mevrouw hier vooraan op de eerste rij…
… die op 86 jarige leeftijd nog helemaal uit de Verenigde Staten is komen vliegen:
Johanna Reiss.
Hier ook wel bekend als Annie de Leeuw.
Ik ken Johanna van het bevrijdingsfestival in Zwolle, waar ik haar vorig jaar – als Commissaris van de Koning – heb ontmoet.
Johanna sprak toen met scholieren over haar jeugd.
Zo vertelde zij dat ze nog maar negen jaar oud was toen ze moest onderduiken. Omdat ze joods was.
En dat ze toen gescheiden werd van haar vader, moeder en oudste zus.
Toen Johanna met haar andere zus onderdook bij een boerengezin in Usselo, een klein dorpje bij Enschede, werd tegen haar gezegd dat het voor hooguit twee weken was.
Het werden twee jaar, en zeven maanden…
Twee jaar en zeven maanden dat de zusjes iedere dag stil moesten zijn. Om maar niet ontdekt te worden.
Twee jaar en zeven maanden dat ze iedere dag tientallen rondjes liepen in de kamer. Om geen stijve spieren te krijgen.
En twee jaar en zeven maanden waarin de meisjes iedere dag bang waren. Voor elk geluid. En voor elke stem.
Al die herinneringen heeft Johanna later in haar boek beschreven:
‘De Schuilplaats’, waar nu net een nieuwe uitgave van is.
Dit ontroerende verhaal – dat ik iedereen kan aanraden - is ook een ode aan de mensen die haar toen beschermd hebben;
Namelijk Johan, zijn vrouw Dientje. En opoe Oosterveld; de bejaarde moeder van Johan.
Bijna drie jaar lang hebben zij de twee zusjes met liefde en geduld verzorgd.
Doodgewone mensen, zoals u en ik. Met de moed om in verzet te komen toen hier onrecht en wreedheid heerste.
Mensen die hun leven in de waagschaal durfden te stellen voor een ander. Voor een hoger doel.
(…)
Velen van ons zijn nooit zo ‘getest’.
Wij hebben nooit onder oorlogsomstandigheden moeten beslissen of we ons leven willen riskeren. Gelukkig maar…
Maar dat wil niet zeggen dat die keus nooit meer komt.
Onze vrijheid is immers niet vanzelfsprekend. Onze vrijheid is kwetsbaar.
Daarom is het ook zo belangrijk dat mensen als Johanna hun verhaal doorgeven.
We mogen namelijk nooit vergeten waarom we hier wel veilig over straat kunnen lopen…
… en dat we hier kunnen zijn, wie we willen zijn.
Dat hebben we aan anderen te danken. Aan mensen die ervoor kozen om op te komen voor de vrijheid. Onze bevrijders. Onze verzetshelden.
Aan al die mensen wil ik vanaf deze plek dan ook zeggen:
Dank jullie wel!
Dank voor het brengen van vrijheid.
En dank voor het geven van hoop - om door te gaan.
Laten we samen de woorden van deze bijzondere dame op de eerste rij levend houden, door ernaar te handelen.
Of zoals Johanna zou zeggen:
“Loop niet achter anderen aan. Maar maak je eigen keuzes”.
“Met een helder hoofd.
En vooral… met een warm hart”.
(…)
Dank u wel.