Speech minister Van Nieuwenhuizen bij het Congres Hittestress

Toespraak | 25-06-2018

Dames en heren, beste hittepioniers!

Welkom op het allereerste nationale congres over hittestress. Welkom – kan ik ook zeggen – op één van de grote hitte-eilanden van Den Bosch. Het stenen terrein van de Brabanthallen is 1 van de grote rode vlekken op de hittekaart van deze stad. Soms wel 5 tot 10 graden warmer dan op het platteland. Daar hebben we het overigens niet op uitgezocht… En het is op een dag als dit gelukkig goed te doen.

Dames en heren,

Goed dat u hier bent. Het is belangrijk dat u hier bent. Het filmpje van zojuist toonde al aan dat hittestress een onderschat probleem is. Een sluipmoordenaar, onzichtbaar maar doeltreffend. In hitteperiodes sterven 12% meer mensen. In de warme zomer van 2003 overleden in Nederland 1400 mensen meer dan normaal. Ook aandoeningen als hooikoorts, de ziekte van Lyme door tekenbeten en huidkanker komen in een opwarmend klimaat vaker voor.

Ik hoef u niet te vertellen dat ons klimaat verandert. Dat ondervinden we bijna elke dag. April en mei waren de warmste lentemaanden in 300 jaar. Met wateroverlast ook. Begin deze maand was ik in Limburg om te zien waar het mis ging. Gerard van der Steenhoven van het KNMI vertelt u zo meteen ongetwijfeld nog veel meer over de ontwikkeling van ons klimaat…

Dan kunnen we bij de pakken neerzitten, of we kunnen er iets aan dóen. Het kabinet heeft ambitieuze klimaatplannen. De CO2-uitstoot moet de komende jaren fors omlaag om de opwarming van het klimaat te beperken. Maar we zullen ons ook moeten aanpassen aan de feiten. Zowel in ons gedrag als in de ruimtelijke inrichting van ons land.

En dat is waar u op het toneel verschijnt. Want we zijn goed bezig met lokale pilots en experimenten. We hebben hitteprotocollen, zoals we vaak zien bij de Nijmeegse Vierdaagse of bij het concert van de Toppers vorige maand in de Arena.


Rotterdam lanceerde twee weken geleden de hitte-app ‘Extrema’ met tips wat je kunt doen. Op basis van (uiteraard) het weer, maar ook leeftijd, geslacht en gezondheid geeft de app persoonlijk advies om water te drinken of verkoeling te zoeken. Hij toont de koele plekken en drinkwaterpunten in de stad. Mooi!

Uiteraard denken we ook in het Deltaprogramma na over hittestress. En in 2019 moet elke gemeente de stresstest hebben gedaan.

We zijn dus al bezig, maar het is tijd voor een tandje erbij. Voor hittestress geldt: iedereen kan wat doen en iedereen moet wat doen. En dat maakt het ook meteen ingewikkelder. Want we hebben geen blauwdruk, geen nationale planning, zoals bij de dijken. Bij de aanpak van hittestress komt het aan op samenwerking. Van partijen die elkaar vandaag misschien wel voor het eerst ontmoeten! En dat is precies waar dit congres voor is bedoeld.

Vanuit het Rijk willen we faciliteren. Zorgen dat iedereen elkaar leert kennen. Dat we elkaars kennis en capaciteiten naast elkaar leggen. En overleggen hoe we het gaan aanpakken. We nodigen steeds meer mensen uit om mee te doen, vroeg of laat.

Dit congres geeft een inkijkje in wat we zoal kunnen tegenkomen. Sommige vraagstukken zullen onze reis ophouden, elders zullen we kansen zien waardoor we flink kunnen doormarcheren.

Ook ons nieuwe Global Centre of Excellence on Climate Adaptation kan daarbij helpen. Goed samenwerken is immers niet alleen nationaal aan de orde, maar zeker ook internationaal.  Andere landen kunnen leren van onze wateraanpak. En wij kunnen bijvoorbeeld leren van Zuid-Europa, want dat is het klimaat dat langzaam maar zeker Nederland binnendringt.

Samen gaan we oplossingen bedenken. Voor een deel zijn dat technische oplossingen, zoals meer groen in de stad, aanpassingen aan gebouwen, meer schaduw, meer water. We kunnen woningcorporaties aanspreken, de bouwbedrijven die een miljoen extra woningen in ons land gaan neerzetten. Het zijn allemaal momenten om aan te grijpen.

Ook op mijn eigen terrein, infrastructuur, is er werk aan de winkel. Bij extreme hitte loopt het verkeer nogal eens vast. Het asfalt smelt, of bruggen en treinrails zetten uit.

Daarnaast gaat het om aanpassing van gedrag. En dat moet van mensen zelf komen. Dat begint bij genoeg drinken en de ramen dicht doen om de warmte buiten te houden, maar het gaat ook over een groene tuin of een groen dak.

Het állerbelangrijkste, dames en heren, is betrokkenheid. Alleen als bestuurders, bedrijven, kennisinstellingen én burgers meedoen, bouwen we klimaatbestendige wijken. Alleen dan bedenken we mooie innovaties, zoals de Hermitage in Amsterdam die zijn overtollige warmte in de zomer afgeeft aan de palmenkas van de Hortus Botanicus. Alleen dan leggen we waterpartijen aan, groene daken en groene tuinen.

Ik wens u een mooie dag! Een inspirerend congres met mooie nieuwe inzichten en contacten. En hopelijk gaan we vandaag al meteen naar huis met een mooie to do-list.

Dank u wel.