Toespraak minister Van Nieuwenhuizen start pilot medicijnresten Aarle-Rixtel
“In de Community of Practice Medicijnresten hebben 12 waterschappen hun kennis en ervaring op het gebied van medicijnrestenverwijdering vertaald naar hun eigen rioolwaterzuivering. De eerste concrete resultaten hiervan zien we vandaag. Ik complimenteer u graag met de voortvarendheid en de innovatieve energie waarmee u allen aan de slag bent gegaan. Het is veelzeggend dat we vandaag deze stap kunnen zetten.”
Dat zei minister Van Nieuwenhuizen gisteren bij de start van de pilot medicijnresten in Aarle-Rixtel.
Dames en heren,
‘Bier als water,’ dat klinkt even leuk, maar het is natuurlijk een schrikbeeld. In de middeleeuwen kon het niet anders. Het water was te vuil, zeker in de steden. Iedereen dronk dus bier, ook de kinderen. Ongeveer een liter per dag. Gelukkig zijn de tijden veranderd. En dat is vooral te danken aan het harde werk dat u dagelijks verricht voor schoon water.
Schoon water en sanitatie voor iedereen. Het zesde sustainable development goal gaat over een primair mensenrecht: toegang tot schoon water. Net als bijvoorbeeld toegang tot medische zorg is het iets waar we ons dagelijks voor inspannen. En die twee belangrijke ‘rechten’ raken elkaar soms.
Want de medicijnen waarmee we ouder kunnen worden, laten resten achter in het water dat we even hard nodig hebben.
Vandaag zetten we weer een belangrijke stap voorwaarts voor schoon water. Onze gezamenlijke opdracht. De pilot van de rioolwaterzuiveringsinstallatie Aarle-Rixtel staat symbool voor de pragmatische en resultaatgerichte werkwijze van de Nederlandse watersector.
We worden steeds ouder met z’n allen. En dat heeft met een aantal factoren te maken, zoals toegang tot schoon water. Maar natuurlijk ook met de enorme ontwikkeling van medische zorg. Dat is heel mooi, maar het heeft een keerzijde. We gebruiken steeds meer medicijnen. Ook onze jongeren. Daardoor komen via het toilet en het riool steeds meer medicijnresten in ons oppervlaktewater terecht. 140 duizend kilo per jaar. Dat is het gewicht van 200 paarden!
Daar voeg ik overigens meteen aan toe dat we het als Nederland op dit gebied relatief nog goed doen. Nederlandse artsen grijpen wat minder snel naar de pillendoos dan artsen in de landen om ons heen. Maar bij elkaar opgeteld vormen medicijnresten nog altijd een heel grote uitdaging. Daarom zitten we met artsen, farmaceuten en zorginstellingen aan tafel. Samen bespreken we het begin van de keten: de ‘bronaanpak’.
Maar medicijngebruik is onvermijdelijk, en dat we resten in ons rioolwater krijgen dus ook. Waterschappen, gemeenten, provincies, de zorgsector, drinkwaterbedrijven, RIVM, Rijkswaterstaat en het Rijk, samen werken we hard om de oppervlaktewaterkwaliteit te verbeteren, de drinkwaterbronnen en het waterleven schoon en gezond te houden.
In 2017 is een landelijke hotspot-analyse uitgevoerd. Daarmee kwam in beeld waar en bij welke rioolwaterzuiveringsinstallaties de kwaliteit van het oppervlaktewater het meest onder druk staat. Waar de urgentie het hoogst is.
En daar beginnen we met nieuwe maatregelen. Het credo is learning by doing. We combineren het nemen van maatregelen met het verwerven van kennis, en het ontwikkelen van nieuwe methoden.
Om te innoveren moeten we experimenteren; om het water schoner te krijgen moeten we implementeren. Beide zijn van essentieel belang om meters te maken, om tot nieuwe oplossingen te komen voor de nieuwe vraagstukken waar we voor staan. Daarom ben ik ook trots op een watersector die veel initiatief laat zien, en die nu aan de slag gaat met “doen > leren > beter doen”.
De New Hart-zuivering van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is zo’n innovatie. Een nieuwe, effectieve methode voor de verwijdering van microverontreinigingen zoals medicijnresten, gecombineerd met de productie van biogas. Zij waren terecht een van de winnaars van de Waterinnovatieprijs een paar weken geleden.
Of Delfland, waar men met de Groote Lucht aan de slag wil. De lozing wordt deels van de Nieuwe Waterweg afgehaald. In plaats daarvan wordt het een nieuwe bron van zoetwater voor een zwemplas. Zo wordt strategisch handelen met het oog op droogte gekoppeld aan waterkwaliteit.
Maar ik ben ook ontzettend blij met de Green deal duurzame zorg die onze collega’s van VWS hebben gesloten met 132 zorginstellingen. Want een goede ketenaanpak begint bij de bron. Voorkomen is immers beter dan genezen.
En hier in Aarle-Rixtel komen een paar stappen bij elkaar. In de twee zeecontainers aan de rand van het waterzuiveringscomplex worden verschillende methoden uitgeprobeerd om nog meer medicijnresten uit het water te halen. Door middel van ozon en door middel van UV in combinatie met waterstofperoxide.
Even voor de duidelijkheid: ik heb geen enveloppe bij me met de naam van de winnaar.
Bovendien is het niet aan mij, maar aan het waterschap om hierover een besluit te nemen.
Maar het initiatief van waterschap Aa en Maas, deze pilot, laat heel goed zien hoe het kan: ‘lerend implementeren’.
Een deel van het project is onderzoek. Er worden verschillende methoden getest, de resultaten worden met elkaar vergeleken en zo vergroten we onze kennis. Deze nieuwe kennis wordt ingezet bij de verdere planvorming voor de hotspot Aarle-Rixtel.
Rioolwaterzuiveringsinstallatie Oijen overweegt Aa en Maas poederkool toe te passen in het kader van de Community of Practice. Ook hier zal het effect van de maatregelen op de ecologie worden onderzocht.
En zo zetten we samen vele belangrijke stappen. Grote en kleine. De situatie en de opgaven verschillen per waterschap. Dat is ook wel logisch. In een stad komen andere stoffen in het riool dan op het platteland. En nutriënten aanpak speelt weer meer in agrarische gebieden. De waterkwaliteitsopgave verschilt per gebied. Waterschappen weten zelf het beste wat nodig is in hun eigen regio en nemen daar ook zelf de belangrijkste beslissingen.
In de Community of Practice Medicijnresten hebben 12 waterschappen hun kennis en ervaring op het gebied van medicijnrestenverwijdering vertaald naar hun eigen rioolwaterzuivering. De eerste concrete resultaten hiervan zien we vandaag. Ik complimenteer u graag met de voortvarendheid en de innovatieve energie waarmee u allen aan de slag bent gegaan. Het is veelzeggend dat we vandaag deze stap kunnen zetten.
Om het ‘lerend implementeren’ goed vorm te geven heb ik 60 miljoen euro beschikbaar gesteld. De afgelopen maanden hebben we samen met u, de waterschappen, een bijdrageregeling uitgewerkt onder de titel ‘samenwerkingsovereenkomst’.
We leren van elkaar, en zo versnellen we het proces. Ieder waterschap in z’n eigen tempo, maar met een gezamenlijke motor: de hoge ambities voor onze excellente waterkwaliteit.
Dames en heren,
Water leeft, daar werken we hard aan. Voor schoon oppervlaktewater waar de natuur z’n eigen loop kan hebben. En voor schoon drinkwater. Hoewel met een lekker biertje op z’n tijd natuurlijk niets mis is. Kasteel Croy, hier vlakbij, heeft een uitstekende reputatie. Maar ook voor bier geldt: hoe schoner het water, hoe lekkerder het wordt.
Dank u wel.