Maatregelen in het Nationaal Preventieakkoord

Door roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik aan te pakken kan de gezondheid van heel veel Nederlanders verbeteren. Daarom heeft de Rijksoverheid samen met meer dan 70 maatschappelijke organisaties het Nationaal Preventieakkoord gesloten. Daarin staan meer dan 200 afspraken om Nederland gezonder te maken.

Verbetering gezondheid van iedereen

Jaarlijks sterven 35.000 Nederlanders door roken, overgewicht of probleemdrinken. Ze zijn samen de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. De afspraken in het Nationaal Preventieakkoord hebben gevolgen voor iedereen in Nederland.

Aanpak van deze 3 onderwerpen verbetert de gezondheid van veel mensen. Gezonde voeding is bijvoorbeeld een maatregel voor iedereen, niet alleen voor mensen met overgewicht. En als minder mensen roken, zijn er minder meerokers.

Partijen maken samen afspraken voor betere gezondheid

In het Nationaal Preventieakkoord staan afspraken van meer dan 70 organisaties, waaronder afspraken die de Rijksoverheid neemt. Andere organisaties zijn bijvoorbeeld organisaties uit de zorg, het bedrijfsleven, gemeenten en het onderwijs. Zij vertegenwoordigen een groot deel van de Nederlandse bevolking. Zodat de groep mensen die door de afspraken bereikt worden ook groot is.

Minder rokers en meerokers

Jaarlijks sterven meer dan 20.000 mensen in Nederland door roken of meeroken. De Rijksoverheid en de andere organisaties streven samen naar een rookvrije generatie in 2040. Dat betekent dat kinderen niet meer beginnen met roken. En dat zwangere vrouwen niet meer roken. Ook staat in het akkoord dat het aantal rokende volwassenen moet dalen van 23% naar maximaal 5%.

Maatregelen voor een rookvrije generatie

In het Nationaal Preventieakkoord staan maatregelen voor een rookvrije generatie in 2040. In het Preventieakkoord staan onder meer de volgende maatregelen:

Afspraken van de Rijksoverheid

De Rijksoverheid heeft vanaf 1 april 2020 de accijns op tabak verhoogd, zodat een pakje met 20 stuks in 2020 € 1 duurder is.
Sind 2020 zijn sigaretten, shag, sigaren, e-sigaretten en aanverwante producten niet meer te zien bij de verkooppunten. Bijvoorbeeld in supermarkten. Ook krijgen de verpakkingen dezelfde donkergroen-bruine kleur.
Vanaf het schooljaar 2020/2021 zijn alle schoolterreinen rookvrij.

Afspraken van andere deelnemende partijen

In 2020 zijn alle kinderboerderijen en alle kinderopvanglocaties rookvrij.
In 2020 leggen zorgverzekeraars geen eigen risico meer op bij eerstelijns stoppen-met-rokenprogramma’s
In 2020 zijn alle speeltuinen rookvrij
In 2025 zijn (nagenoeg) alle sportverenigingen rookvrij.
In 2025 zijn alle zorginstellingen rookvrij.

Overgewicht en obesitas terugdringen

Overgewicht en obesitas zijn na roken de belangrijkste oorzaak van ziekten in Nederland. Bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of diabetes. Bijna de helft van de Nederlanders van 20 jaar en ouder is te zwaar. De Rijksoverheid en partijen uit het Nationaal Preventieakkoord willen dit percentage verlagen. Het doel voor 2040:

maximaal 38% van de volwassen Nederlanders is te zwaar (nu ongeveer 50%);
maximaal 38% van de volwassen Nederlanders is te zwaar (nu ongeveer 50%).

Maatregelen tegen overgewicht en obesitas

In het Nationaal Preventieakkoord staan maatregelen tegen overgewicht en obesitas, bijvoorbeeld:

Vanaf 2020 bieden minimaal 2.500 sportclubs hun leden en bezoekers gezondere voeding aan in de kantine.
Vanaf 2020 bieden minimaal 950 scholen hun leerlingen en personeel gezonde voeding aan in de kantine.
Vanaf 2025 biedt de helft van de ziekenhuizen gezondere voeding aan patiënten, personeel en bezoekers.
Fabrikanten gaan suikerhoudende frisdranken, snoep en melkproducten gezonder maken. Bijvoorbeeld door er minder suiker in te doen.
Vanaf 2019 gaan de Rijksoverheid, supermarkten en horeca-bedrijven de Schijf van Vijf bekender maken in Nederland. Zodat mensen zelf nog beter voor gezonde voeding kunnen kiezen.
De Rijksoverheid wil een nieuw voedselkeuzelogo invoeren. Zodat mensen zelf nog beter voor gezonde voeding kunnen kiezen.
Mensen en gezinnen met overgewichtsproblemen krijgen zorg en ondersteuning op maat. Vanaf 1 januari 2019 komt de vergoeding voor deze Gecombineerde Leefstijlinterventie in de basisverzekering.
Sportclubs en sportscholen willen hun aanbod nog beter toegankelijk maken voor mensen die niet genoeg sporten of bewegen.

Problematisch alcoholgebruik tegengaan

De Rijksoverheid wil het gebruik van te veel alcohol tegengaan. Voor jongeren is alcohol extra schadelijk. Het belemmert de ontwikkeling van hun hersenen. Alcohol is ook gevaarlijk voor ongeboren kinderen.

De Rijksoverheid en partijen uit het Nationaal Preventieakkoord hebben de volgende doelen voor 2040:

jongeren en zwangere vrouwen drinken geen alcohol meer;
het aantal volwassen Nederlanders dat teveel drinkt daalt naar maximaal 5% (is nu 8,8%).

Maatregelen tegen problematisch alcoholgebruik

In het Nationaal Preventieakkoord staan maatregelen tegen problematisch alcoholgebruik, bijvoorbeeld:

Scholen en universiteiten zetten zich in om het alcoholgebruik onder jongeren en studenten terug te dringen.
De koppeling tussen sport en alcohol moet veranderen. Vanaf 2019 sluiten amateursportclubs bijvoorbeeld geen nieuwe contracten met drankfabrikanten meer voor alcoholreclame langs sportvelden.
Jongeren moeten minder in aanraking komen met alcoholreclame. Voor 2021 komen de drankfabrikanten, leveranciers (zoals slijterijen) en aanbieders van alcohol met oplossingen.
In 2022 heeft 70% van de verloskundigen een training gevolgd om alcoholgebruik bespreekbaar te maken bij zwangere vrouwen.
Medewerkers en vrijwilligers die alcohol schenken in sportkantines moeten uiterlijk in 2025 een cursus doen. Zodat ze zich kunnen houden aan de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop. En dat ze weten hoe ze om moeten gaan met dronken mensen.
In 2040 bieden sportkantines geen happy hours of meters bier meer aan.

Doelen van het preventieakkoord bewaken

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) monitort of de maatregelen in het Preventieakkoord helpen. Ook houdt RIVM in de gaten of alles volgens planning gaat. Als het nodig is, komen er maatregelen bij. Of passen de organisaties de maatregelen aan.

De voortgang staat in de Voortgangsrapportage Nationaal Preventieakkoord 2019.

Organisaties in het preventieakkoord

Partijen die het Nationaal Preventieakkoord ondertekend hebben, zijn onder meer:

patiëntenorganisatie;
zorgaanbieders;
zorgverzekeraars en hun koepelorganisatie;
Vereniging van Nederlandse Gemeenten;
sportverenigingen en sportbonden;
koepelorganisaties van horeca en slijterijen;
ondernemers;
onderwijsinstellingen en hun koepelorganisaties;
maatschappelijke organisaties;
het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Bestaande gezondheidsprogramma’s blijven

Het Nationaal Preventieakkoord begint niet bij nul. Er bestonden al programma's die aan de gezondheid van Nederland werken. Het akkoord moet deze programma's versnellen of versterken. Bijvoorbeeld :