Nederland zal de gevolgen merken van de oorlog in Oekraïne. Dit zullen ook economische gevolgen zijn. Zo kunnen bedrijven direct schade ondervinden van de sancties tegen en van Rusland. Maar ook prijsstijgingen van verschillende producten kunnen de Nederlandse economie raken.
Sancties tegen Rusland
De Europese Unie heeft verschillende sancties ingesteld tegen Rusland. Ook heeft Rusland sancties ingesteld tegen landen uit de EU. Deze hebben gevolgen voor ondernemers die zakendoen met dit land.
Er is nog steeds veel onzeker en ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Hierdoor blijft het lastig de economische gevolgen van zowel de oorlog als van de sancties in te schatten.
De uitgangspositie van de Nederlandse economie voor het uitbreken van het conflict in Oekraïne was goed.
Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht dat in 2022 het economisch herstel doorzet. De laatste raming van het CPB gaat uit van 3,6% economische groei in 2022 en 1,7% in 2023.
De Nederlandse handelsrelaties met Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne zijn beperkt. Toch kunnen individuele bedrijven flink getroffen worden.
Hogere prijzen zullen voor sommige bedrijven een impact hebben op hun bedrijfsvoering.
De Europese Unie heeft voldoende gas om de laatste koude maanden door te komen. Zelfs als de gaslevering door Rusland volledig wegvalt. Dit heeft de voorzitter van de Europese Commisie, Von der Leyen, gezegd.
Nederland zet nu alles op alles om de gasopslagen voor de volgende winter te vullen. Ook de Europese Unie zet zich hiervoor in. Zo is de Europese Commissie bezig met wetgeving op dit gebied. De eerste wetsvoorstellen worden in april verwacht. Ook hebben minister Jetten en staatssecretaris Vijlbrief in een Kamerbrief van 14 maart aangegeven hoe Nederland de leveringszekerheid op korte en lange termijn kan verzekeren.
De directe handelsrelatie met Rusland is niet zeer groot.
Nederland importeerde in 2021 voor € 18,4 miljard uit Rusland, dit is 3,5% van de totale Nederlandse import. Voor bijna negentig procent bestaat de import uit olie en gas.
Toch, voor bepaalde producten is Rusland een belangrijke producent. Het gaat hier onder meer om radioactief materiaal, steenkool, nikkel, ruwe aardolie, gas en koper. Een belangrijk deel van de Nederlandse import van deze producten komt dus uit Rusland.
Nederland importeerde in 2021 voor € 2 miljard uit Oekraïne. Dit betrof vooral plantaardige fijne oliën en vetten (zonnebloemolie), kool- en raapzaad en maïs.
Er is nog veel onzeker en de ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Dus voorspellingen over sanctiepakketten en de gevolgen ervan zijn lastig.
Bedrijven die worden geraakt door sancties kunnen hulp krijgen van RVO. Bijvoorbeeld om nieuwe markten aan te boren of aanvoerketens te verleggen.
De hogere energiekosten kunnen bedrijven in sommige sectoren gemakkelijker doorberekenen in de prijzen. Het compenseren van verliezen door sancties is op dit moment niet aan de orde. Wel wordt op Europees niveau gekeken naar de behoefte en mogelijkheden hiervoor, bijvoorbeeld rondom een steunkader. Als daar meer duidelijk over is, zal het kabinet nationaal moeten gaan kijken of iets nodig en wenselijk is.
Om de gevolgen van prijsstijgingen voor huishoudens te dempen heeft het kabinet op 11 maart een pakket van € 2,8 miljard gepresenteerd. De accijnsverlaging zal ook voor bedrijven een verlichting zijn.
Prijsstijgingen en dalende koopkracht
Door de oorlog in Oekraïne stijgen de prijzen van allerlei producten. Niet alleen van gas, olie en benzine, maar ook van verschillende voedingsmiddelen. Dit zorgt ervoor dat de inflatie stijgt en koopkracht voor veel huishoudens daalt. Het kabinet heeft inmiddels maatregelen genomen om de gevolgen van de stijgende (energie)prijzen te verzachten.
Door de oorlog en de sancties is er minder aanvoer van energie en grondstoffen uit onder meer Rusland. Minder aanbod op de markt met een gelijkblijvende vraag betekent hogere prijzen.
Bedrijven berekenen de hogere prijzen soms door aan elkaar en aan de consument. Zo kan het dat ook producten die niet direct uit Rusland komen duurder worden.
Ook onzekerheid over de oorlog en eventuele gevolgen draagt bij aan stijgende prijzen
Vooral producten die veel energie kosten om te produceren worden duurder. Ook stijgen de prijzen van veel producten waarvan Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland een belangrijke producent zijn. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, gas, graan, hout, nikkel, palladium, aluminium.
Vóór de oorlog in Oekraïne stegen de prijzen van verschillende grondstoffen al. Ook de energieprijzen waren al relatief hoog. Door de oorlog zijn deze prijzen verder omhoog gegaan.
Het is moeilijk te voorspellen hoelang dit aanhoudt. Dit komt doordat prijsstijgingen van verschillende factoren afhankelijk zijn. Bijvoorbeeld van de duur en de ernst van de oorlog en sancties. Het kabinet houdt met meerdere scenario’s rekening.
De gevolgen van de oorlog in Oekraïne gaat iedereen voelen in zijn portemonnee. Dit komt vooral door de gestegen energieprijzen. De energierekening valt daardoor hoger uit. Autorijders zijn meer geld kwijt aan benzine en diesel.
Het Centraal Planbureau (CPB) voorziet daarom voor 2022 een daling van de koopkracht met gemiddeld 2,7 procent. Het kabinet heeft daarop een aantal koopkrachtmaatregelen genomen om de pijn te verlichten voor de huishoudens die het hardst geraakt worden.
Minder gas
De oorlog van Rusland met Oekraïne heeft invloed op de energievoorziening in Nederland. Nederland en Europa willen minder afhankelijk worden van gas uit Rusland. Ze nemen hiervoor maatregelen, zoals het sneller verminderen en verduurzamen van het energieverbruik.
