Toespraak Balkenende bij opening Europort 2009

(Toespraak is in het Engels gehouden)

Excellenties, dames en heren,

Kent u het fluitschip? De meesten van u waarschijnlijk niet, want dit scheepstype werd ruim 400 jaar geleden voor het eerst gebouwd op een scheepswerf in Hoorn. Toch is het dit schip dat Nederland in de 17e eeuw tot de vrachtvaarder van Europa maakte.

Het fluitschip was in zijn tijd een wonder van innovatie. Het had een breed peervormig ruim, een beperkte diepgang, een lichte constructie en een geweldig drijfvermogen. De exploitatie was goedkoop, want het schip kon met een kleine bemanning gevaren geworden. Maar het meest vernuftige was het ultrasmalle dek. Jaarlijks voeren er vele honderden Nederlandse fluitschepen door de Sont, waar bij Kasteel Kronborg tol geheven werd op basis van de breedte van het dek. Daar was het schip speciaal op ontworpen: veel laadruimte en toch weinig tol betalen.

'Moedernegotie' werd de handel op de Oostzeelanden in die tijd genoemd. En met reden, want al leverde de scheepvaart op het verre Oosten soms spectaculaire winsten op, de basis van het grote economische succes in de Gouden Eeuw lag dichter bij huis. De gestage stroom aan handel en inkomsten kwam met fluitschepen uit de landen rond de Oostzee en de Baltische Zee. Ik overdrijf dus niet als ik zeg dat Nederland als zeevarende natie groot is geworden door maritieme innovaties.

Elke keer als we 400 jaar handelsrelaties vieren met een ander land, is het een schip dat de hoofdrol speelt. In 2006 was dat het schip Het Duyfken in Australië en dit jaar de schepen De Liefde in Japan en de Halve Maan in New York. De Nederlanders waren dus ook nog innovatief in de naamgeving van hun schepen.

U begrijpt waarom ik dit verhaal vertel, want ook hier draait het de komende dagen om innovaties in de maritieme sector. U komt deze dagen van over de hele wereld naar Rotterdam om kennis te nemen van de nieuwste ontwikkelingen. En u bent naar de juiste plaats gekomen. Naar Rotterdam, de Gateway to Europe. Naar Nederland, dat tot op de dag van vandaag wereldwijd bekend staat om zijn hoogwaardige maritieme kennis en bedrijfsleven. En naar Europort, een van de grootste maritieme vakbeurzen ter wereld.

Het inspirerende motto van Europort 2009 is 'Advanced technology. Imagination becoming reality'. Daar klinkt veel positiefs in door. Voorop willen lopen. Ondernemerschap. Geloof in eigen kunnen. Vertrouwen in de toekomst. En vooral: niet dromen over grote uitdagingen, maar ze waarmaken. Zoals het fluitschip vier eeuwen geleden een belangrijke rol speelde in de stormachtige opkomst van de jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

De tijd van tolheffing op de Sont ligt inmiddels ver achter ons en de actuele uitdagingen voor de maritieme sector zijn totaal anders. Maar ze zijn zeker niet minder groot. Zo is het thema duurzaamheid niet voor niets een van de rode draden op de beursvloer van Europort 2009. U komt het overal tegen. Bijvoorbeeld in de beursstand van de Delftse Scheepswerf Bocxe, een pionier in elektrisch varen. Bocxe bouwt op dit moment een elektrisch aangedreven bevoorradingsschip voor de gemeente Utrecht waarmee zonder geluidsoverlast en zonder uitstoot lading kan worden gelost in de binnenstad. Een ander voorbeeld is stand van het Maritime Research Institute Netherlands, waar binnenvaartschippers via een game simulatie kunnen bepalen wat in hun specifieke geval de beste manier is om brandstof te besparen en CO2-uitstoot te verminderen.

Het zijn zomaar twee voorbeelden die duidelijk maken dat schoon, zuinig en duurzaam in de maritieme sector steeds belangrijker worden. Ooit waren de zeescheepvaart en de binnenvaart veel minder vervuilend dan andere vormen van vervoer. Maar de wet van de remmende voorsprong laat zich gelden, want name het wegtransport wordt in hoog tempo schoner. Nu de klimaatverandering ons nationaal, Europees en mondiaal dwingt tot ambitieuze doelstellingen om de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen, wordt ook van de maritieme sector een bijdrage gevraagd.

Innovaties in duurzame techniek en bedrijfsvoering zijn in deze tijd dus geen luxe, maar een dwingende eis. Europort 2009 bewijst dat de maritieme sector zich van die verantwoordelijkheid bewust is. Tegelijkertijd is het aan alle betrokken overheden om te zorgen voor een zorgvuldige internationale aanpak die het level playing field niet verstoort. De Nederlandse regering zet zich daar ten volle voor in.

Een tweede grote uitdaging waar de maritieme sector voor staat, is natuurlijk de crisis. Het zijn geen gemakkelijke tijden. Wereldwijd is de scheepvaart hard geraakt door de teruglopende wereldhandel. In het eerste kwartaal van 2009 werd alleen al in Rotterdam 12 procent minder overgeslagen dan een jaar eerder. Dat zijn dramatische cijfers die doorwerken in de omzet van internationale rederijen, binnenvaartschippers en maritieme dienstverleners.

Maar laten we ook goed zien waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan. Tussen 1997 en 2007 is het internationale transport over zee meer dan verdubbeld, mede door de snelle opkomst van landen als China, India en Brazilië. De crisis die we nu doormaken, veroorzaakt een serieuze teruggang, maar de lange termijn trend is niet doorbroken. China noteert nu alweer groeicijfers van acht procent en al die goederen moeten hun weg vinden naar consumenten over de hele wereld. Ook dat werkt door in de hele maritieme sector.

Ik kom zelf net terug uit Singapore, een van de grootste havens ter wereld en een stad die - ondanks de crisis - bruist van de energie en innovatiekracht. Dit bezoek heeft mij nog eens bevestigd in de overtuiging dat voor de maritieme sector bij uitstek geldt dat stilstand achteruitgang betekent. De ontwikkelingen gaan razendsnel, zoals ook Europort 2009 laat zien. Toekomstig succes blijft dus vragen om vernieuwing. Het vraagt om doorgaan met investeringen in hoogwaardige infrastructuur, zoals hier in Rotterdam waar gewerkt wordt aan een forse uitbreiding van de havencapaciteit. Maar bovenal vraagt het om vertrouwen in de toekomst en het geloof dat imaginiation inderdaad reality kan worden.

Of om het in de woorden van de Amerikaanse managementgoeroe Dale Carnegie te zeggen: 'The sure thing boat never gets far from shore.' Het zijn woorden die mooi samenvatten dat het in uw sector al sinds de dagen van het fluitschip draait om innovatief ondernemerschap. Dat wens ik u en alle bezoekers van Europort 2009 van harte toe.

Dank u wel.